مەككە: تۈزىتىلگەن نەشرى ئارىسىدىكى پەرق

 

==ئۆتمۈشى==

مەككەنىڭ بىلىنگەن ئەسكى ئاتى بەككە ئېرۇر. بەئزى مەنبئەلەر مەككەنىڭ، ھەم شەھەر ھەمدە كەئبەنى ئىپادىلەيدۇرغان بىر ئىسىم ئىكەنلىكىنى ئىلگىرى سۈرسە؛ باشقا بەئزى مەنبئەلەردە مەككەنىڭ، [[ھەرەم]]نىڭ تامامىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان قىسمىغادېيىلىدىغانلىقىنى؛ بەككەنىڭ بولسا بۇ مەسجىدنىڭ باشقا بىر ئىسمى ئىكەنلىكىنى بايان قىلىدۇ<ref>İbn Kuteybe, Tefsiru Garîbi'l-Kur'an, Beyrut 1978, s.107-108</ref><ref>İbrahim Hasan, Tarihu'l-İslâm, Mısır 1979, I, 45</ref>. تىلشۇناشلار مەككە بىلەن بەككە نىڭ بىر نەرسىنى ئىپادىلەيدىغانلىقىنى ئېتىراڧ قىلىماقتا<ref>Abdullah el-Endelûsî, Mu'cemu Ma İste'ceme, Beyrut 1983, I, 269</ref>. مەككە ۋە بەككە، [[بابىل]] تىلىدە 'ئۆي' دېگەن مەنىدە بولۇپ، ئامەلىكالىقلار تەرەڧىدىن بۇ يەرنىڭ ئىسمى سۈڧەتىدە قوللىنىلغان. باتلاميۇس بولسا مەككەگە '''ماكوراببا''' دېگەنلەر.

<br />

<br />

 

[[ھۆججەت:The Holy Mosque in Mecca.jpg|left|300px|thumb|كۈنىمىزدە كەئبەنى ئوراپ تۇرغان زامانەۋىي مەككە بىنالىرى]]

<br />

بىر نەچچە يىل مەدىنەدە ياشىغاندىن سوڭ، يېتەرلىك كۈچكە ئىگە بولغان ھەزرەتى مۇھەممەد 630- يىلى شەھەرنى ئۇرۇش قىلماي تەسلىم ئالغان ۋە بۇ يەردە ھەج قىلغان. [[ۋىدا خۇتبىسى]]نى بۇ شەھەردە ئوقۇپ، مەدىنە مۇنەۋۋەرەگە قايتىپ كەتكەن ۋە 632- يىلى مەدىنەدە رىھلەت قىلغان.

 

مەككە [[خەلىڧەلەر دەۋرى]]دە سىياسىي جەھەتتىن تېنچ بىر دەۋرنى باشتىن كەچۈردى. بۇ دەۋىردە سۇ باسقۇنلىرىغا دۇچ كەلگەن كەئبە ئۈچۈن خەلىڧە [[ئۆمەر بىن خەتتاب]] ۋە [[ئوسمان بىن ئەڧڧان]] زامانىدا سەپەرۋەرلىك بىلەن شەھەرنىڭ يوقىرى قىسىملىرىغا دامبىلار قۇرۇلدى.

 

[[ئەمەۋىيلەر]] خانەدانى زامانىدا شەھەرنىڭ ئولتۇراق قۇرلۇشى تېزلەشتى. سەللەرنى تىگىنلەش ۋە يۆنىلىشىنى بۇراش ئۈچۈن بۈيۈك قاناللار قازىلدى. بۇنىڭدىن باشقا ھەزرىتى ئۆمەر زامانىسىدا باشلىنىپ ۋەلىد 1 زامانىغىچە دەۋام قىلغان قاشالاش خىزمىتى بىلەن كەئبىنىڭ ئەتراڧى چوڭلىتىلدى. <br />

[[مۇئاۋىيە]] قۇدۇق قازدۇرۇپ سۇلارنىڭ يىغىلىشى ئۈچۈن كۆلچەكلەر چاپتۇردى. ئۇ قۇرغان سوغىرىش سېستىمى بىلەن تېرىقچىلىققا ماس ئېتىز-دالىلار كۆپەتىلدى.<br />

يەنە 6. ئەمەۋىي خەلىڧەسى ۋەلىد 1 دەۋرىدە (705-715) [[مەسجىدى ھەرەم]] پىلانى ھازىرلاندى. بۇ پىلان ئۈچۈن [[سۇرىيە]] ۋە [[مىسىر]]دىن مىمارلار كەلتۈرۈلۈپ كۈنىمىز دۇنيانىڭ ئەڭ چوڭ مەسجىد - جامئەسىنىڭ قۇرۇلىشى باشلاندى.