ئىبراھىم ئەلەيھىسسالام: تۈزىتىلگەن نەشرى ئارىسىدىكى پەرق
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
1 -قۇر:
{{TwinARAB|Ibrahim Eleyhissalam}}
{| class="toccolours" style="float: left; font-size+1: 70%; width: 150px;"
! style="background: #ccf; text-align: center;" |
<font size="+1">'''ئىبراھىم ئەلەيھىسسالام'''</font>
|-
|
[[ھۆججەت:Abraham in the Mosque of Abraham IMG 2289.JPG||250px|center]]ھ. ئىبراھىم ئە.س مەقبەرىسى، شەھرى خەلىل
|-
|
{| class="sortable"
| width="50%" | '''توغۇلغان يېرى'''
| تەخمىنەن م.ب. 2324-1850 يىللار<br />
[[ئۇر]] [[ئىراق]]
|-
|'''ۋاڧاتى'''
| خەلىل ([[ڧەلەستىن]])<br />
ئىسپاتلانمىغان
|-
|'''كىتابى'''
| [[سۇھۇڧى ئىبراھىم]]
|-
|'''نەسەبى'''
| إبراهيم بن تارح بن ناحور بن ساروغ بن راغو بن فالغ بن عابر بن شالح بن أرفخشذ بن سام بن نوح.
|-
|'''ئۆمۈر يولداشى'''
| [[ھاجەر]]، [[سارا]]
|-
|'''ئەۋلادلىرى'''
|[[ئىسمائىل ئەلەيھىسسالام|ئىسمائىل]]، [[ئىسھاق ئەلەيھىسسالام|ئىسھاق]]
|-
|'''پەيغەمبەر\دىن كاتتىسى'''
|ئىسلام، يەھۇدىيلىك، خرىستىيانلىق
|}
|}
ھەزرىتى '''ئىبراھىم''' ياكى '''ئابراھام''' ([[ئىبرانى تىلى|ئىبرانىيچە]]: אברהם)، تەقرىبەن م.ب ئىككىنچى مىڭ يىللاردا ياشىغان دەپ قارالغان [[يەھۇدىلار|ئىبرانىي]] دىنىي شەخس. [[ئىسلام دىنى|ئىسلامغا]] كۆرە بىر [[پەيغەمبەر]]، [[يەھۇدى دىنى|يەھۇدىيلىك]] ۋە [[خىرىستىيان دىنى|خرىستىيانلىققا]] كۆرە بىر دىن كاتتىسى ئېرۇر. [[ئىسمائىل ئەلەيھىسسالام| ھەزرىتى ئىسمائىل]] ۋە [[ئىسھاق ئەلەيھىسسالام| ھەزرىتى ئىسھاقنىڭ]] ئاتىسى ئىكەنلىكىگە؛ [[يەھۇدىيلار]]نىڭ ھەزرىتى ئىسھاقنىڭ پۇشتىدىن كەلگەنلىكىگە، ھەزرىتى ئىسمائىلنىڭ ئىسە ئىسلام پەيغەمبەرى [[مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام| ھەزرىتى مۇھەممەد]] ۋە [[ئەرەبلەر]]نىڭ ئاتىلىرىدىن ئىكەنلىكىگە ئىشىنىلىدۇ.
Line 13 ⟶ 49:
[[راھمان]]، [[رەھىم]] ۋە ئىبراھىم دېگەندەك سۆزلەرنىڭ يىلتىزى ھەققىدە تۈركىيەلىك دىنشۇناس يازغۇچى ئىھسان ئەلىئاچىك ئەڧەندىنىڭ تۈشەندۈرۈشلىرى: بۇ تومۇردىن كەلگەن كەلىمىلەرنىڭ كونا دۇنيا تىللىرىدا مەشھۇر ۋە كەڭ تارقالغانلىقى كۆرمەكتىمىز. ئەقەدچەدە بالىياتقۇ، راھم (رەمۇ)، مەرھەمەد قىلغۇچى تەڭرى (رەمآنۇ)، ئارامىچە رەھىم، مەرھەممەت (رھم)، ئىبرانىچە رەھىم، مەرھەممەت (راھام)، ھىندچە ئېزگۈلىك ئىلاھەسى (براھما) قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى ئەينى يىلتىزدىن كەلگەن. سۆيگۈ ۋە مەرھەممەتنىڭ ئاتاسى مەناسىدىكى ئەب-راھام ئىسمىنىڭ پۈتۈن سامى تىللىرىدا ۋە ھەتتا ھىندچىدىمۇ قوللىنىلغانلىقى كۆرۈلىدۇ. بۇ يەردىن ئۆزگۈرۈپ ئەرەبچىگە ئىبراھىم شەكلىدە ئورناشقانلىقى تۈشۈنەلەيمىز.<nowiki>''</nowiki> بۇ قاراش باشقا مەنبئەلەردىمۇ قۇۋۋەتلىندۇ.
==يەھۇدىيلىكتە ھەزرىتى ئىبراھىم==
مۇسەۋىيلىكتە ئىبراھىم پەيغەمبەر ھەققىدىكى مەزمۇنلار تەۋراتتىكى بايانلارغا تاقىلىدۇ. تۇنجى ئىسمى ئاۋرامدۇر ۋە تەڭرى ئۇنىڭ «خەلقلەرنىڭ ئاتاسى» مەنىسىدىكى ئابراھامغا ئۆزگەرتىلگەن. نۇھنىڭ پۇشتىدىن بولغان تەراھنىڭ ئوغلىدۇر.
ئاۋرام 75 يېشىدا ئۇر شەھرىدىن تەڭرىنىڭ ئەمرى بىلەن كەنئان ئېلىگە كۆچۈپ كېلىپ نۇرغۇن يىل شۇ يەردە ياشىدى.
كەنئاندا ئاچارچىلىق چىقىشى بىلەن مىسىرغا كۆچتى. مىسىردا باي بولدى ۋە كەنئانغا قايتتى. جىيەنى [[لۇت ئەلەيھىسسالام|لۇت]] بىلەن ئۆزىنىڭ چارۋىلىرى كۆپىيىپ كەتكەنلىكتىن ئايرىلدىلار. ھەز. لۇت، سەدوم ۋە گومورا تەرەڧكە، ھەز. ئىبراھىم بولسا قارشى تەرەڧكە ماڭدى.
ھەز. ئىبراھىم 86 يېشىدا ئىككىنچى خاتۇنى [[ھەزرىتى ھاجەر|ھەز. ھاجەر]] تۇنجى ئوغلى [[ئىسمائىل ئەلەيھىسسالام|ئىسمائىل]] توغۇلدى. كېيىنچە ھەز. ئىبراھىم 100، [[ھەزرىتى سارە|سارە]] 90 ياشقا كىرگەندە مۆئجىزە بىر شەكىلدە ياشىنىپ قالغان تۇنجى خاتۇنى سارە ئىككىنچى ئوغلى ئىسھاقنى تۇغدى. (ياراتىلىش: 17:17-27) ھاجەر ۋە ئىسمائىلنى پارانغا ئىبەردى. تەۋرات مەنبئەلىرى <nowiki>''</nowiki>پاران<nowiki>''</nowiki> دەپ بايان قىلغان يەر سىنا تېغى ئىكەنلىكى ئىپادە قىلىنماقتا. ئىسمائىل ۋە ئەۋلادلىرى ئۇ يەردە چوڭ بولۇپ كۆپەيدى. [[ئىئوردانىيە]]، [[ئەرەب يېرىم ئارىلى|ئەرەبىستان]] ۋە جەنۇبىي [[ئەدوم|ئەدومنى]] قولغا كىرگۈزدى. ئىسمائىل پۇشتى [[ئەرەبلەر|ئەرەبلەرنىڭ]] ئاتا-بوۋالىرىدۇر.
ئىبراھىم (س.ئە) 175 يېشىدا ۋاڧات تاپتى. ئىسمائىل ۋە ئىسھاق (س.ئە) لار ئۇنى ھىتىتلىق ئەڧروننىڭ ئېتىزىدىكى ماقپەلا غارىغا كۆمدى. ئىبراھىم (س.ئە) بۇ ئېتىزلىقنى 400 شەكەل كۈمۈشكە ئالغانىدى. ئۇ ئۆلگەندىن كېيىن كەنئاندىكى ئائىلىسى ۋە مىراسىغا ئىسھاق (س.ئە) ۋارىسلىق قىلدى. ئىسمائىل (س.ئە) ئۆز دۆلىتىگە قايتتى.
==ئىسلامدا ئىبراھىم ئە.س==
[[ھۆججەت:Timurid Anthology Zhertva.jpg|300px|thumb|left|1410-1411- يىللاردا [[شىراز]]دا [[مىنياتۇر]] (Gurbenkyan يىغىپ ساقلىغان، [[لىزبون]])]]
ئىبراھىم ئە.س مۇسۇلمانلارچە ھەنىڧلىك، قۇربان، كەئبەنىڭ قۇرۇلىشى، نەمرۇت بىلەن مۇجادىلە ۋە نەمرۇت تەرىپىدىن تاشلانغان گۈلخاندا كۆيمەسلىك دېگەندەك قىسسەلەرنىڭ سىموۋۇلىدۇر. قۇرئاندا نۇرغۇن ئايەتتە تىلغا ئېلىنىدۇ. پەيغەمبەر دەپ قەبۇل قىلىنىدۇ ۋە اللە ئۇنىڭ سەمىيمىي ۋە سادىقلىقىدىن <nowiki>''</nowiki>خەلىلۇللاھ<nowiki>''</nowiki> يەئنى اللەنىڭ دوستى سۈڧىتىنى بەرگەن. بۇندىن باشقا ھەزرىتى ئىبراھىمنىڭ <nowiki>''</nowiki>ھەنىڧ<nowiki>''</nowiki> يەئنى اللەنىڭ بىرلىكىگە ئىشەنگەن، اللەقا شرك قوشمىغان، ئاتا-بۇۋىلىرىنىڭ دىنىغا قارشى چىققان بىرى ئىكەنلىكى ئالاھىيدە تەكىتلەنگەن ۋە ئۇنى سۆيگەنلەرنىڭمۇ اللەنى بىر دەپ بىلىشى ۋە اللەقا شرك قوشماسلىقى تەلەپ قىلىنىدۇ.
ھەز. ئىبراھىم ئوغلى ھەز. [[ئىسمائىل ئەلەيھىسسالام|ئىسمائىل]] بىلەن بىللە كەئبىنى قۇرغانلىقى ۋە ئىنسانلارنى [[ھەج|ھەجگە]] چاقىرغانلىقىغا ئىشىنىلىدۇ.
ھەز. ئىبراھىمنىڭ اللەنى ئىزدىگەنلىكى ھەققىدە قۇرئاندىكى ئۇچۇرلار [[سۇرە ئەنئام]] 74-81، [[سۇرە بەقەرە]] 127، [[سۇرە ھەج]] 26-29 ئايەتلەردە بايان قىلىنغان.
ئىسلامدا ھەز. ئىبراھىمنىڭ كۆرگەن بىر تۈشىنى ئوغلى ئىسمائىلنى قۇربان قىلىشى تەلەپ قىلىنغان دەپ تۈشۈنۈپ ئوغلىنى قۇربان قىلىشقا چىققانلىقىنى كۆرۈپ ئۇنىڭ بۇ سەمىيمىيىتىنى تەغدىرلەش يۈزىسىدىن بىر قوچقار نازىل قىلغانلىقىغا ئىشىنىلىدۇ.
قۇرئاندا بالىنىڭ ئىسمى بېرىلمەي بايان قىلنغان ھىكايە ھەر [[قۇربان ھېيت|قۇربان ھېيتتا]] تەكرار ئەسلىنىدۇ.
بۇ ھەقتە قۇرئان كەرىمنىڭ سۇرە ساڧڧاتنىڭ 100-109- ئايەتلىرىدە بايان قىلىنىدۇ.
==قۇرئاندا تىلغا ئېلىنغان پەيغەمبەرلەر==
[[ئادەم|ئادەم]] || [[ئىدرىس ئەلەيھىسسالام|'''ئىدرىس''']] || [[نۇھ ئەلەيھىسسالام|نۇھ]] || [[ھۇد ئەلەيھىسسالام|ھۇد]] || [[سالىھ ئەلەيھىسسالام|سالىھ]] || [[ئىبراھىم ئەلەيھىسسالام|ئىبراھىم]] || [[لۇت ئەلەيھىسسالام|لۇت]] || [[ئىسمائىل ئەلەيھىسسالام|ئىسمائىل]] || [[ئىسھاق ئەلەيھىسسالام|ئىسھاق]] || [[يەئقۇب ئەلەيھىسسالام|يەئقۇب]] || [[يۇسۇڧ ئەلەيھىسسالام|يۇسۇڧ]] || [[ئەييۇب ئەلەيھىسسالام|ئەييۇب]] || [[شۇئەييۇب ئەلەيھىسسالام|شۇئەييۇب]] || [[مۇسا ئەلەيھىسسالام|مۇسا]] || [[ھارۇن ئەلەيھىسسالام|ھارۇن]] || [[داۋۇد ئەلەيھىسسالام|داۋۇد]] || [[سۇلايمان ئەلەيھىسسالام|سۇلايمان]] || [[زۇلكېڧىل ئەلەيھىسسالام|زۇلكېڧىل]] || [[يۇنۇس ئەلەيھىسسالام|يۇنۇس]] || [[ئىلياس ئەلەيھىسسالام|ئىلياس]] || [[ئەليەسە ئەلەيھىسسالام|ئەليەسە]] || [[زەكەرىيا ئەلەيھىسسالام|زەكەرىيا]] || [[يەھيا ئەلەيھىسسالام|يەھيا]] || [[ئىسا ئەلەيھىسسالام|ئىسا]] || [[مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام|مۇھەممەد س.ئە.ۋ]]
| |||