پەيغەمبەر: تۈزىتىلگەن نەشرى ئارىسىدىكى پەرق
Content deleted Content added
No edit summary |
|||
3 -قۇر:
ئىبراھىمىي دىنلەرنىڭ مەنسۇبلىرى، پەيغەمبەرلەرنىڭ تەڭرى بىلەن ۋەھىي يولى بىلەن ئالاقىلىشىدىغانلىقىغا ئىشىنىلىدۇ.
==ئېتىمولوگىيىسى==
پەيغەمبەر كەلىمىسى ئۇيغۇرچىغا ڧرسچىدىن كىرگەن بولۇپ، پەيغەمبەر، ئەرەبچە رەسۇل كەلىمىسىنىڭ ڧارسچە قارشلىقىدۇر. سۆ تۇمۇرى بولمىش پەيام، خەبەر دېگەن مەنىگە كېلىدۇ. نەتىجىدە پەيغەمبەر، "خەبەرچى" دېگەنلىك بولىدۇ. "رەسۇل" (رسول: رىسالەت) كەلىمسى يەنە خەبەر دېمەك بولغان (نبي: قىلغان\قىلغۇچى) "ئەلچى" دېمەكتۇر. يېقىن بىر مەنىگە ئىگە ئەرەبچىدىكى "نەبى" كەلىمىسى، يەنە خەبەر دېگەن مەنىدىكى "نەبە" سۆز تومۇرىدىن تۈرلەنگەن "خەبەرچى" مەنىسىدىكى بىر سۆزلۈكتۇر ۋە ئۇيغۇرچىدىمۇ قوللىنىلىدۇ. شۇنداقلا قەدىم ئۇيغۇرچىدىكى '''يالۋاچ''' كەلىمىسىمۇ پەيغەمبەر دېگەن مەنىگە كەلمەكتە.
==ئىبراھىمىي دىنلەر==
'''مۇسەۋىيلىك'''
قۇرئان كەرىمدە، كىتابى مۇقەددەستە ۋە مۇسەۋىي دىنىي مەتنلەردە تىلغا ئېلىنىپ، ئىسلام دىنىدا پەيغەمبەر قەبۇل قىلىنغان دىنىي شەخسلەرنىڭ كۆپچىلىكى مۇسەۋىيلىك تەرىپىدىن پەيغەمبەر قەبۇل قىلىنمايدۇ، دىن كاتتىسى دەپلا قارىلىدۇ. ھەزرىتى ئىسا ۋە مۇھەممەد ئەلەيھىسسالاملار مۇسەۋىيلەرگە كۆرە پەيغەمبەر ئەمەستۇرلار.
'''خرىستىيانلىق'''
مۇسەۋىيلىككە ئوخشاش خرىستىيانلىقتىمۇ قۇرئان ۋە كىتابى مۇقەددەستىكى شەخشلەرنىڭ كۆپچىلىكى پەقەتلا دىن كاتتىسى قەبۇل قىلىنىدۇ. خرىستىيانلارچە ھەزرىتى مۇھەممەد پەيغەمبەر ئەمەستۇر. ئىسلام تەئلىماتلىرىدا زىكر قىلىنغانلارنىڭ ئەكسىنچە خرىستىيانلار، ئىنجىلنىڭ، تەڭرى تامانىدىن ۋەھىي يولى بىلەن ھەزرىتى ئىساغە نازىل قىلنغان بىر كىتاب دەپ ئىشەنمەيدۇلەر. تۆرت ئىنجىلنىڭ ئىسانىڭ ئەرشكە كۆتۈرلىشىدىن خېلى كېيىن [[ھاۋارى|ھاۋارىلەر]] تەرىپىدىن "ئىلاھىي ئىلھام" بىلەن قەلەمگە ئالغان دەپ قارىلىدۇ ۋە بۇلار ھەزرىتى ئىسانىڭ ھاياتىنى بايان قىلىدۇ. خرىستىيانلىقنىڭ مۇقەددەس كىتابى بولمىش كىتابى مۇقەددەس، ئىنجىللەرنىڭ تۆرتى بىلەن بىللە 23 مۇقەددەس خرىستىيان مەتنىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالغان "يېڭى ئەھد" ۋە تەۋرات بىلەن بىرگە 29 مۇسەۋىي مەتنىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالغان "كونا ئەھد"نىڭ بىرلەشمىسىدۇر. ئەھلى كىتابقا كۆرە زەبۇر (مەزمۇرلار)، داۋۇد ياكى سۇلەيمان تەرىپىدىن يازىلغان شىئېرلەردۇر. خرىستىيانلىقتا ھەزرىتى ئىسا مەسھتۇر ۋە تەڭرىنى تەشكىل قىلغۇچى ئاتا - ئوغۇل - ۋە مۇقەددەس رۇھ ئۈچلەمدىكى "ئوغۇل"دۇر. كاتولىك مەزھىبىچە بولسا ئىسادىن كېيىنكى ئەڭ مۇھىم دىنىي زات ئۇنىڭ ئانىسى ھەزرىتى مەريەم ئېرۇر. خرىستىيانلىقنىڭ مورمون مەزھىبى، مورمون دىنىنىڭ قۇرغۇچىسى يوزېڧ سمىتنى پەيغەمبەر قەبۇل قىلماقتا،
'''ئىسلام'''
ئىسلامدا پەيغەمبەرلەر، ئاللاھنىڭ دۇنيادىكى ئەلچىلەرى قەبۇل قىلىنىدۇ. قۇرئان كەرىمدە 25 پەيغەمبەرنىڭ ئىسمى زىكىر قىلىنغاندۇر. بۇ پەيغەمبەرلەرنىڭ ئىلگىرى كېيىنلىك تەرتىبى تۆۋەندىكىچە:
{| class="toccolours" cellspacing="3px" align="right" style="float: left; margin: 0 0 1em 1em; text-align:center;"
|-
Line 17 ⟶ 32:
| style="font-size:15px " |[[ئەليەسە ئەلەيھىسسالام|ئەليەسە]][[ھۆججەت:عليه_السلام.png|link=https://ug.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%DB%86%D8%AC%D8%AC%DB%95%D8%AA:%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85.png|30x30px]] • [[زەكەرىيا ئەلەيھىسسالام|زەكەرىيا]][[ھۆججەت:عليه_السلام.png|link=https://ug.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%DB%86%D8%AC%D8%AC%DB%95%D8%AA:%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85.png|30x30px]] • [[يەھيا ئەلەيھىسسالام|يەھيا]][[ھۆججەت:عليه_السلام.png|link=https://ug.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%DB%86%D8%AC%D8%AC%DB%95%D8%AA:%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85.png|30x30px]] • [[ئىسا ئەلەيھىسسالام|ئىسا]][[ھۆججەت:عليه_السلام.png|link=https://ug.wikipedia.org/wiki/%DA%BE%DB%86%D8%AC%D8%AC%DB%95%D8%AA:%D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85.png|30x30px]] • [[مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام|مۇھەممەد بىن ئابدۇللاھ <big><big>ﷺ</big></big>]]
|}
ئىسلام پەيغەمبەرلىرىنىڭ بۈيۈك بىر قىسمى مۇسەۋىيلىك ۋە خرىتىيانلىقتا پەيغەمبەر قەبۇل قىلىنمايدۇ، پەقەتلا دىن كاتتىسى دەپ قارىلىدۇ. ھەزرىتى ئىسا ۋە ھەزرىتى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالاملار يەھۇدى ۋە ناسارالار تامانىدىن پەيغەمبەر قەبۇل قىلىنمايدۇ.
<br />
ھەزرىتى مۇھەممەد ئىسلام دىنىغە كۆرە خاتەمۇل ئەنبىيا (ئاخىرىقى پەيغەمبەر) قەبۇل قىلىنىدۇ. ئىسلامدا پەيغەمبەرلەرغە كەلگەنلىكىگە ئىشنىلىدىغان 4 بۈيۈك كىتاب باردۇر:<br />
[[تەۋرات]]<br />
[[ئىنجىل]]<br />
[[زەبۇر]]<br />
[[قۇرئان كەرىم]]
<br />
قۇرئاندا نۇرغۇن پەيغەمبەرنىڭ قەۋىملەرغە ئىبەرىلگەنلىكى بايان قىلىنىدۇ.
'''وَمَا مُحَمَّدٌ إِلَّا رَسُولٌ قَدْ خَلَتْ مِن قَبْلِهِ الرُّسُلُ ۚ أَفَإِن مَّاتَ أَوْ قُتِلَ انقَلَبْتُمْ عَلَىٰ أَعْقَابِكُمْ ۚ وَمَن يَنقَلِبْ عَلَىٰ عَقِبَيْهِ فَلَن يَضُرَّ اللَّهَ شَيْئًا ۗ وَسَيَجْزِي اللَّهُ الشَّاكِرِينَ'''<br />
مۇھەممەد پەقەت بىر پەيغەمبەردۇر، ئۇنىڭدىن بۇرۇن كۆپ پەيغەمبەرلەر ئۆتتى (ئۇلارنىڭ بەزىلىرى ئۆز ئەجىلى بىلەن ئۆلگەن، بەزىلىرى باشقىلار تەرىپىدىن ئۆلتۈرۈلگەن)؛ ئۇ ۋاپات بولسا ياكى ئۆلتۈرۈلسە، ئارقاڭلارغا يېنىۋالامسىلەر؟ (يەنى ئىماندىن يېنىپ مۇرتەد بولامسىلەر؟) كىمكى ئارقىسىغا يېنىۋالىدىكەن (يەنى مۇرتەد بولىدىكەن)، ئۇ ئاللاھ قا قىلچە زىيان يەتكۈزەلمەيدۇ. ئاللاھ شۈكۈر قىلغۇچىلارنى مۇكاپاتلايدۇ ([[سۇرە ئال ئىمران]]: 144)
'''وَكَمْ أَرْسَلْنَا مِن نَّبِيٍّ فِي الْأَوَّلِينَ'''<br />
ئىلگىرىكى ئۈممەتلەرگە نۇرغۇن پەيغەمبەرلەرنى ئەۋەتتۇق ([[سۇرە زۇخرۇڧ]]: 6)
'''باھائىيلىك'''
باھائىيلىك، پەيغەمبەرلەر ھەققىدە ئىسلام بىلەن ئىنتايىن ئوخشىشىپ كېتىدۇ. ئىسلام بىلەن ئەڭ ئاساسىي پەرقى، مىرزا ھۈسەيىن ئەلىنى پەيغەمبەر دەپ قەبۇل قىلىشىدۇر.
| |||