ماھاتما گەندى: تۈزىتىلگەن نەشرى ئارىسىدىكى پەرق

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
64 -قۇر:
|-
|}
'''موھانداس كارامچاند گەندى''' ([[گۇجاراتچە]]: '''મોહનદાસ કરમચંદ ગાંધી،''' [[ھىندىچە]]: '''मोहनदास करमचंद गांधी،''' [[ئىنگىلىزچە]]: '''Mohandas Karamchand Gandhi،''' تو. 1869- يىل 2- ئۆكتەبىر — 1948- يىل 30- يانۋار) [[ھىندىستان]] ۋە [[ھىندىستان مۇستەقىللىق ھەركىتى|ھىندىستان مۇستەقىللىق ھەركىتىنىڭ]] ئاتاقلىق سىياسىي ۋە رۇھانىي داھىيسى. ئۇ پۈتۈن ھاياتىنى ھىندى مىللىتىنىڭ مۇستەقىللىق ئىشلىرىغا بېغىشلاپ، ھىندىستان خەلقى تەرپىدىن «مۇقەددەس ئاتا» دەپ ئۇلۇغلانغان. ئۇ ئاتاقلىق سىياسى داھىي بۇلۇپلا قالماي، يەنە مەشھۇر مۇتەپەككۇر بۇلۇپ، ئۇنىڭ سىياسى، ئىقتىسادىي ۋە دىنىي ئىدىيىسى پۈتكۈل ھىندىستان يېرىم ئارىلىدا غايەت زور ھەم چوڭقۇر تەسىر پەيدا قىلغان. ئۇنىڭ كۆز قاراشلىرى [[گەندىزم]] دەپ ئاتىلىدۇ. ھەقىقەت ۋە يامانلىقققا قارشى ئاكتىپ ئەمما شىددەت قوللىنىلمىغان تىركىشىش بىلەن ئالاقىدار بولغان ساتياگاراھا (Satyagraha) پەلسەپەسىنىڭ باشچىسىدۇر. بۇ پەلسەپە ھىندىستاننى مۇستەقىللقىغا قاۋۇشتۇرغان ۋە يەر يۈزىدە ۋەتەنداشلىق ھەقلىرى ۋە ئەركىنلىك قوغدىغۇچىلىرىغا ئىلھام مەنبەسى بولغان. گەندى ھىندىستاندا ۋە دۇنيادا، [[تاگور]] تەرىپىدىن بېرىلگەن ۋە ئۇلۇغ رۇھ مەنىسىدىكى '''ماھاتما''' ([[سانسىكرىتچە]]: महात्मा) ۋە ''ئاتا'' مەنىسىدىكى '''باپۇ''' ([[گۇجاراتچە]]: બાપુ) ناملىرى بىلەن ياد ئېتىلىدۇ. ھىندىستاندا رەسمىي شەكىلدە دۆلەت ئاتىسى ئېلان قىلىنغان ۋە توغۇلغان كۈنى بولمىش 2- ئۆكتەبر كۈنى ''گەندى جايانتى'' نامى بىلەن مىللىي تەتىل كۈنى شەكلىدە قۇتلىنىدۇ. 2007- يىل 15- ئىيۇن كۈنى [[بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى]] ئاۋاز بىرلىكى بىلەن 2- ئۆكتەبر كۈنى "خەلقئارالىق شىددەتكە قارشق تۇرۇش كۈنى" ئېلان قىلىنغان. گەندى ھەققىدە ئەڭ كۆپ كىتاب يېزىلغان كىشىلەر تىزىملىكىدە 8. ئورۇنغا تىزىلماقتا.
 
ئۇ ئاتاقلىق سىياسى داھىي بۇلۇپلا قالماي، يەنە مەشھۇر مۇتەپەككۇر بۇلۇپ، ئۇنىڭ سىياسى، ئىقتىسادىي ۋە دىنىي ئىدىيىسى پۈتكۈل ھىندىستان يېرىم ئارىلىدا غايەت زور ھەم چوڭقۇر تەسىر پەيدا قىلغان. ئۇنىڭ كۆز قاراشلىرى [[گەندىزم]] دەپ ئاتىلىدۇ. ھەقىقەت ۋە يامانلىقققا قارشى ئاكتىپ ئەمما شىددەت قوللىنىلمىغان تىركىشىش بىلەن ئالاقىدار بولغان ساتياگاراھا (Satyagraha) پەلسەپەسىنىڭ باشچىسىدۇر. بۇ پەلسەپە ھىندىستاننى مۇستەقىللقىغا قاۋۇشتۇرغان ۋە يەر يۈزىدە ۋەتەنداشلىق ھەقلىرى ۋە ئەركىنلىك قوغدىغۇچىلىرىغا ئىلھام مەنبەسى بولغان.
 
== نامى ==
گەندى ھىندىستاندا ۋە دۇنيادا، [[تاگور]] تەرىپىدىن بېرىلگەن ۋە ئۇلۇغ رۇھ مەنىسىدىكى '''ماھاتما''' ([[سانسىكرىتچە]]: महात्मा) ۋە ''ئاتا'' مەنىسىدىكى '''باپۇ''' ([[گۇجاراتچە]]: બાપુ) ناملىرى بىلەن ياد ئېتىلىدۇ. ھىندىستاندا رەسمىي شەكىلدە دۆلەت ئاتىسى ئېلان قىلىنغان ۋە توغۇلغان كۈنى بولمىش 2- ئۆكتەبر كۈنى ''گەندى جايانتى'' نامى بىلەن مىللىي تەتىل كۈنى شەكلىدە قۇتلىنىدۇ. 2007- يىل 15- ئىيۇن كۈنى [[بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتى]] ئاۋاز بىرلىكى بىلەن 2- ئۆكتەبر كۈنى "خەلقئارالىق شىددەتكە قارشق تۇرۇش كۈنى" ئېلان قىلىنغان. گەندى ھەققىدە ئەڭ كۆپ كىتاب يېزىلغان كىشىلەر تىزىملىكىدە 8. ئورۇنغا تىزىلماقتا.
 
== ھاياتى ==
ئۇ «ئۆتكەن 30 يىلدىكى يولباشچى ۋە پەيلاسوپ»، «ھىندىستاننىڭ ئەركىنلىك ماياكى». 1947-يىلى 8-ئايدا، ھىندىستاننىڭ تۇنجى نۆۋەتلىك ئاساسىي قانۇن تۈزۈش يىغىنىدا ھىندىستان مىللىي ئازادلىق ھەرىكىتىنىڭ داھىيەسى موھانداس كارامچاند گەندى ئەنە شۇنداق تەرىپلەنگەن. 
 
Line 181 ⟶ 187:
 
پىكىرلىرىڭلەرگە دىققەت قىلىڭلار، ھېس تۇيغۇلىرىڭلارغا ئايلىنىپ قالمىسۇن. ھېس تۇيغۇلىرىڭلارغا دىققەت قىلىڭلار، ئىش ھەركىتىڭلەردە ئىپادىلىنىپ قالمىسۇن. ئادەتلىرىڭلەرگە دىققەت قىلىڭلار، قەدىرلىك نەرسىلىرىڭلارغا ئايلىنىپ قالمىسۇن. قەدىرلىك نەرسىلىرىڭلارغا دىققەت قىلىڭلار مىجەز – خاراكتىرىڭلەرگە ئايلىنىپ قالمىسۇن. مىجەز-خاراكتىرىڭلەرگە دىققەت قىلىڭلار، تەقدىرىڭلارنى بەلگىلەپ قويمىسۇن.
 
== مەنبە ==
 
[[تۈر:مەشھۇر شەخسلەر]]