ئىتالىيە: تۈزىتىلگەن نەشرى ئارىسىدىكى پەرق
Content deleted Content added
No edit summary |
ئازراقلاNo edit summary |
||
46 -قۇر:
'''ئىتالىيە''' بولسا [[ياۋروپاغا]] جايلاشقان بىر دۆلەت.پايتەختى[[روما]]، ئەڭ چوڭ شەھıرى [[روما]]. دۆلەت تىلى [[ئىتاليان تىلى]]. ھازىرقى پرېزىدېنتى [[گىئورگىئو ناپولىتانو]]. بۇ دۆلەت 1861 يىلى 3 ئاينىڭ 17 كۇنى مۇستەقىل بولگان، يەر مەيدانى 301 مىڭ 338 كۇۋادرات كىلومېتىر، نوپۇسى 59 مىللىئون 829 مىڭ،ئاھالىسىنىڭ كوپىنچىسى [[كاتولىك دىنى]]غا ئىتىقات قىلىدۇ.
جەنۇبىي ياۋروپا ۋە ئوتتۇرا دېڭىزدىكى مەركىزى جۇغراپىيىلىك ئورنى سەۋەبىدىن ، ئىتالىيە تارىختا تۈرلۈك-تۈمەن خەلق ۋە مەدەنىيەت ماكانى بولغان. لاتىنلار دەپ ئاتالغان ئىتالىيە قەبىلىسى مىلادىدىن بۇرۇنقى 8-ئەسىردە رىم پادىشاھلىقىنى قۇرغان ، ئاخىرىدا كېڭەش پالاتاسى ۋە خەلق ھۆكۈمىتى بىلەن جۇمھۇرىيەتكە ئايلانغان. رىم جۇمھۇرىيىتى دەسلەپتە ئىتالىيە يېرىم ئارىلىدىكى قوشنىلىرىنى بويسۇندۇردى ۋە ئاسسىمىلياتسىيە قىلدى ، ئاخىرىدا ياۋروپا ، شىمالىي ئافرىقا ۋە ئاسىيانىڭ قىسمەن رايونلىرىنى كېڭەيتتى ۋە بويسۇندۇردى.
مىلادىدىن ئىلگىرىكى بىرىنچى ئەسىرگە كەلگەندە ، رىم ئىمپېرىيىسى ئوتتۇرا دېڭىز ئويمانلىقىدىكى ھۆكۈمرانلىق ئورنى سۈپىتىدە ئوتتۇرىغا چىقىپ ، باشلامچى مەدەنىيەت ، سىياسىي ۋە دىنىي مەركەزگە ئايلىنىپ ، پاكس رومانانى ئاچتى ، بۇ دەۋر ئىتالىيەنىڭ قانۇنى ، تېخنىكىسى ، ئىقتىسادى ، 200 يىلدىن كۆپرەك ۋاقىت. سەنئەت ۋە ئەدەبىيات تەرەققىي قىلدى
دەسلەپكى ئوتتۇرا ئەسىردە ، ئىتالىيە جەمئىيەتنىڭ سىياسىي يىمىرىلىشى ۋە ۋەھشىيلەرنىڭ تاجاۋۇزىغا بەرداشلىق بەردى ، ئەمما 11-ئەسىرگە كەلگەندە ، ئىتالىيەنىڭ شىمالى ۋە ئوتتۇرا رايونلىرىنى ئاساس قىلغان نۇرغۇنلىغان رەقىب شەھەر-دۆلەت ۋە دېڭىز جۇمھۇرىيەتلىرى سودا ، سودا ۋە بانكا ئارقىلىق زور گۈللەندى. زامانىۋى كاپىتالىزىمغا ئاساس سېلىش.
گۈللىنىش دەۋرى ئىتالىيەدە باشلىنىپ ياۋروپانىڭ باشقا جايلىرىغا تارقىلىپ ، ئىنسانپەرۋەرلىك ، ئىلىم-پەن ، ئىزدىنىش ۋە سەنئەتكە قايتىدىن قىزىقىش ئېلىپ كەلدى. ئىتالىيە مەدەنىيىتى جۇش ئۇرۇپ راۋاجلىنىپ ، داڭلىق ئالىملار ، سەنئەتكارلار ۋە كۆپ گۈللۈكلەر بارلىققا كەلدى. ئوتتۇرا ئەسىردە ، ئىتالىيەلىك تەتقىقاتچىلار يىراق شەرق ۋە يېڭى دۇنياغا تۇتىشىدىغان يېڭى يوللارنى بايقاپ ، ياۋروپانىڭ بايقاش دەۋرىنى باشلىدى.
ئىتالىيە 1861-يىلى پۈتۈنلەي دېگۈدەك بىرلىككە كېلىپ ، ئىتالىيە پادىشاھلىقىنى چوڭ دۆلەت قىلىپ قۇرۇپ چىقتى. 19-ئەسىرنىڭ ئاخىرلىرىدىن 20-ئەسىرنىڭ باشلىرىغىچە ، ئىتالىيە تېز سۈرئەتتە سانائەتلەشتى ، يەنى شىمالدا ، مۇستەملىكىچى ئىمپېرىيەگە ئېرىشتى ، جەنۇب بولسا ئاساسەن نامراتلىشىپ ، سانائەتلىشىشتىن چەتنەپ كەتتى ، بۇ چوڭ ۋە تەسىرى كۈچلۈك دىئاسپورانى قوزغىدى.
{{ياۋروپا}}
| |||