گېرمانىيە مۇستەملىكە ئىمپېرىيىسى

گېرمانىيە مۇستەملىكىسى ئىمپېرىيىسى (گېرمانچە: Deutsches Kolonialreich) ئىمپېرىيە گېرمانىيىسىنىڭ چەتئەلدىكى مۇستەملىكىسى ، بېقىندىلىقى ۋە زېمىنىنى تەشكىل قىلدى. 1870-يىللارنىڭ بېشىدا بىرلىككە كەلگەن ، بۇ دەۋرنىڭ باش مىنىستىرى ئوتتو ۋون بىسمارك ئىدى. گېرمانىيەدىكى ھەرقايسى دۆلەتلەرنىڭ قىسقا مۇددەتلىك مۇستەملىكىچىلىك ئۇرۇنۇشى ئالدىنقى ئەسىرلەردە يۈز بەرگەن ، ئەمما ھەل قىلغۇچ مۇستەملىكىچىلىك تىرىشچانلىقى پەقەت 1884-يىلىلا ئافرىقا ئۈچۈن ئېلىپ بېرىلغان. ئافرىقا ئۈچۈن Scramble دىكى سولدىن ھالقىپ كەتكەن رايونلارنىڭ كۆپ قىسمىنى تەلەپ قىلغان گېرمانىيە ئەينى ۋاقىتتا ئەنگىلىيە ۋە فرانسىيەدىن كېيىن ئۈچىنچى چوڭ مۇستەملىكىچى ئىمپېرىيە قۇرغان.

1914-يىلى بىرىنچى دۇنيا ئۇرۇشى باشلانغاندىن كېيىن ، گېرمانىيە مۇستەملىكە ئىمپېرىيىسىنى كونترول قىلالمىدى ۋە ئۇرۇشنىڭ بىرىنچى ھەپتىسىدە ئۇنىڭ بىر قىسىم مۇستەملىكىچىلىرى ئىتتىپاقداش دۆلەتلەر تەرىپىدىن ئىگىلىۋېلىندى. قانداقلا بولمىسۇن ، بىر قىسىم مۇستەملىكىچى ھەربىي قىسىملار بىر مەزگىل ئۇزاردى: گېرمانىيە جەنۇبىي غەربىي ئافرىقا 1915-يىلى ، 1916-يىلى كامېرۇن ۋە 1918-يىلى گېرمانىيە شەرقىي ئافرىقا تەسلىم بولدى. ، ئەنگىلىيە مۇستەملىكىسى ۋە پورتۇگالىيە قىسىملىرىغا قارشى پارتىزانلىق ئۇرۇشى قىلغان ۋە ئۇرۇش ئاخىرلاشقانغا قەدەر تەسلىم بولمىغان. گېرمانىيەنىڭ ئۇرۇشتا مەغلۇپ بولغاندىن كېيىن ، گېرمانىيەنىڭ مۇستەملىكە ئىمپېرىيىسى ۋېرسال شەرتنامىسى بىلەن رەسمىي مۇسادىرە قىلىندى ۋە ھەر بىر مۇستەملىكىچى غەلىبە كۈچلىرىنىڭ بىرىنىڭ نازارىتى ئاستىدا (ئەمما ئىگىدارلىق ھوقۇقى ئەمەس) مىللەتلەر بىرلەشمىسى بۇيرۇقىغا ئايلاندى. گېرمانىيە مۇستەملىكە ئىمپېرىيىسى 1919-يىلى مەۋجۇت بولۇپ تۇرغان. يۈتۈپ كەتكەن مۇستەملىكە مال-مۈلۈكلىرىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش پىلانى ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشىدا داۋاملاشتى ، نۇرغۇن كىشىلەر ئەينى ۋاقىتتا بۇنىڭ ئۈچىنچى رېيچنىڭ نىشانى دەپ گۇمان قىلدى. باشقا مۇستەملىكىچى ئىمپېرىيەلەرگە سېلىشتۇرغاندا قىسقا مەۋجۇتلۇققا ئىگە بولسىمۇ ، گېرمانىيەنىڭ مۇستەملىكىچىلىك كارخانىلىرى ئۇلار بىلەن ئالاقىلاشقان ئورۇن ۋە كىشىلەرنى ئۆزگەرتتى.

ئەسلىدىلا

گېرمانىيەنىڭ بىرلىشىشى

1871-يىلغىچە بىرلىككە كەلگەنگە قەدەر ، گېرمانىيە دۆلەتلىرى زېھنىنى دېڭىز ئارمىيىسىنىڭ تەرەققىياتىغا مەركەزلەشتۈرمىگەن بولۇپ ، بۇ گېرمانىيەنىڭ يىراقتىكى مۇستەملىكىچىلىك زېمىنى - ئاتالمىش «قۇياشتىكى جاي» دەپ ئاتالغان ئىمپېرىيالىزىمنىڭ تالىشىشىغا توسقۇنلۇق قىلغان. گېرمانىيە تۇتۇشنى ئويناشنى تەقدىر قىلغاندەك قىلاتتى. گېرمانىيە دۆلەتلىرى 1870-يىلدىن ئىلگىرى ئايرىم سىياسىي قۇرۇلما ۋە نىشاننى ساقلاپ كەلگەن بولۇپ ، ئوتتو ۋون بىسماركنىڭ يېشىغىچە بولغان ۋە ئۆز ئىچىگە ئالغان گېرمانىيەنىڭ تاشقى سىياسىتى زېھنىنى ياۋروپادىكى «گېرمانىيە مەسىلىسى» نى ھەل قىلىشقا ۋە قۇرۇقلۇقتىكى گېرمانىيە مەنپەئەتىنى كاپالەتكە ئىگە قىلغان. قانداقلا بولمىسۇن ، 1891-يىلغا كەلگەندە ئۇلار ئاساسەن پرۇسسىيە ھۆكۈمرانلىقىدا ئىتتىپاقلاشقان. ئۇلار يەنە تېخىمۇ ئېنىق «گېرمانىيە» دۆلىتىنى ئىزدىدى ، ھەمدە مۇستەملىكىچىلەرنى بۇنى ئەمەلگە ئاشۇرۇشنىڭ ياخشى يولى دەپ قارىدى.

مۇستەملىكىچىلەر ئۈچۈن ئالدىراش

19-ئەسىرنىڭ ئاخىرىدا نۇرغۇن گېرمانلار مۇستەملىكىچىلىكنى سېتىۋېلىشنى مىللەتچىلىكنى قولغا كەلتۈرگەنلىكىنىڭ ھەقىقىي ئىپادىسى دەپ قارىدى. جامائەت پىكىرى ئاخىرىدا ئافرىقا ۋە تىنچ ئوكياندىكى داڭلىق مۇستەملىكىچىلەرنىڭ ئېگىز دېڭىز فىلوتىنىڭ ئارزۇسى بىلەن ئۆز-ئارا ماسلاشقانلىقىنى چۈشىنىشكە كەلدى. ھەر ئىككى ئارزۇ رېئاللىققا ئايلىنىدۇ ، مەتبۇئاتلار ۋە نۇرغۇنلىغان جۇغراپىيىلىك جەمئىيەتلەر ۋە مۇستەملىكىچىلەر جەمئىيىتى يېتىشتۈرگەن. بىسمارك ۋە رېيچستاگتىكى نۇرغۇن ۋەكىللەر پەقەت كۋادرات ئىنگلىز مىلى كېلىدىغان زېمىنغا ئېرىشىش ئۈچۈنلا مۇستەملىكە بويسۇندۇرۇشقا قىزىقمايتتى. 1884-يىلى بىسمارك سودانى قوغداش ، خام ئەشيا ۋە ئېكسپورت بازىرىنى قوغداش ۋە مەبلەغ سېلىش پۇرسىتىدىن پايدىلىنىپ ، گېرمانىيە ئىمپېرىيىسىنىڭ مۇستەملىكىسىنى سېتىۋېلىشىغا قوشۇلدى.