گوللاندىيە ئىمپېرىيىسى: تۈزىتىلگەن نەشرى ئارىسىدىكى پەرق
Content deleted Content added
قۇرۇلغان بەت 'thumb|left|470px| '''گوللاندىيە مۇستەملىكىسى ئىمپېرىيىسى''' (گوللاندىيەچە: Het Nederlandse Koloni...' |
No edit summary |
||
1 -قۇر:
[[File:DutchEmpire15.png|thumb|left|470px|گوللاندىيە ئىمپېرىيىسى.]]
'''گوللاندىيە مۇستەملىكىسى ئىمپېرىيىسى''' (گوللاندىيەچە: Het Nederlandse Koloniale Rijk) گوللاندىيە ھۆددىگەرلىك شىركەتلىرى (ئاساسلىقى گوللاندىيە غەربىي ھىندىستان ۋە [[گوللاندىيە]] شەرقىي ھىندىستان شىركىتى) ۋە ئۇنىڭدىن كېيىن گوللاندىيە جۇمھۇرىيىتى تەرىپىدىن باشقۇرۇلىدىغان ۋە باشقۇرۇلىدىغان چەتئەل رايونلىرى ۋە سودا ئورۇنلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. ۋە 1815-يىلدىن كېيىن ھازىرقى گوللاندىيە پادىشاھلىقى تەرىپىدىن. ئۇ دەسلەپتە سودىنى ئاساس قىلغان سىستېما بولۇپ ، ئۇنىڭ تەسىرىنىڭ كۆپ قىسمىنى سودا كارخانىلىرى ۋە گوللاندىيەنىڭ خەلقئارا دېڭىز تىرانسپورتى لىنىيىسىنى كونتروللۇقىدىن كېڭەيتىپ ، كېڭەيتىلگەن تېررىتورىيەلىك كارخانىلاردىن ئەمەس. بىر ئاز كۆرۈنەرلىك ئەھۋاللارنى ھېسابقا ئالمىغاندا ، گوللاندىيە مۇستەملىكىسى ئىمپېرىيىسىنىڭ چەتئەلدىكى ئىگىلىكىنىڭ كۆپىنچىسى دېڭىز بويىدىكى قەلئەلەر ، زاۋۇتلار ۋە پورت ئولتۇراق رايونلىرىدىن تەركىب تاپقان بولۇپ ، ئۇلارنىڭ ئىچكى قۇرۇقلۇقى ۋە ئەتراپىدىكى رايونلار ئوخشىمىغان دەرىجىدە بىرلەشتۈرۈلگەن.
گوللاندىيە ھۆددىگەرلىك شىركەتلىرى ھەمىشە زۆرۈر بولمىغان چىقىملاردىن ساقلىنىش ئۈچۈن مال-مۈلۈكلىرىنى ئىمكانقەدەر قاماشنى بەلگىلىدى ، گوللاندىيە كېپ كولونىيىسى (ھازىرقى جەنۇبىي ئافرىقا) ۋە گوللاندىيە شەرقىي ھىندىستان (بۈگۈنكى ھىندونېزىيە) قاتارلىق بىر قىسىم كىشىلەر كېڭەيدى (بېسىم سەۋەبىدىن) مۇستەقىل پىكىر قىلىدىغان گوللاندىيە مۇستەملىكىچىلىرىنىڭ) ، باشقىلار تېخى تەرەققىي قىلمىغان ، يەرلىك ساھىبجامال دۆلەتكە بېقىنىدىغان يەككە سودا مەركەزلىرى بولۇپ قالدى. بۇ گوللاندىيە مۇستەملىكىسى ئىمپېرىيىسىنىڭ ئاساسلىق مەقسىتىنى ئەكس ئەتتۈردى: سودا ئالماشتۇرۇش بىر خىل يەر مەيدانىنىڭ ئىگىلىك ھوقۇقىغا قارشى. گوللاندىيەنىڭ ئىمپېرىيە ئارزۇسى ئۇلارنىڭ ھازىرقى توشۇش سانائىتىنىڭ كۈچلۈكلۈكى ، شۇنداقلا ئۇلارنىڭ ياۋروپا بىلەن شەرق ئوتتۇرىسىدىكى دېڭىز سودىسىنىڭ كېڭىيىشىدە ئوينىغان مۇھىم رولى بىلەن كۈچەيدى. ياۋروپادىكى كىچىك سودا شىركەتلىرىدە ھەمىشە چوڭ كۆلەملىك تىجارەت ئۈچۈن مەبلەغ ياكى ئادەم كۈچى كەمچىل بولغاچقا ، ئامېرىكا باش شىركىتى 17-ئەسىرنىڭ بېشىدا چوڭ تەشكىلاتلارنى - گوللاندىيە غەربىي ھىندىستان شىركىتى ۋە گوللاندىيە شەرقىي ھىندىستان شىركىتىنى ھۆددىگە ئالدى. بۇلار ئەينى ۋاقىتتىكى ئەڭ چوڭ ۋە ئەڭ كەڭ دېڭىز-ئوكيان سودا شىركىتى دەپ قارىلىپ ، ئىلگىرى ماگېللان بوغۇزى ئارقىلىق جەنۇبىي ئامېرىكا قىتئەسى ئارقىلىق جەنۇبىي يېرىم شارنى بويلاپ غەربكە ، ئىستراتېگىيىلىك ياۋروپا تىرانسىپورت لىنىيىسىدە مەۋھۇم مونوپوللۇق قىلغان. ياخشى ئۈمىد. بۇ شىركەتلەرنىڭ يەرشارى سودىسىغا ھۆكۈمرانلىق قىلىشى 17-ئەسىردىكى گوللاندىيەدىكى سودا ئىنقىلابى ۋە مەدەنىيەت گۈللىنىشىگە زور تۆھپە قوشقان ، بۇ گوللاندىيە ئالتۇن دەۋرى دەپ ئاتالغان. گوللاندىيە يول باشچىلىرى ئاسىيا ۋە ياۋروپا ئوتتۇرىسىدىكى يېڭى سودا يوللىرىنى ئىزدەشتە ، تاسمانىيە قاتارلىق يىراق رايونلارنى ۋە شىمالىي ئامېرىكىنىڭ شەرقىي دېڭىز قىرغاقلىرىنى تەتقىق قىلدى ۋە سىزىپ چىقتى.
| |||
