ئىتالىيە ئىمپېرىيىسى

ئىتالىيە مۇستەملىكىسى ئىمپېرىيىسى (ئىتالىيەچە: Impero coloniale italiano) ئىتالىيە پادىشاھلىقىنىڭ مۇستەملىكىسى ، قوغدىغۇچىلىرى ، ئېتىبارلىرى ، بېقىندىلىقى ۋە ئىشەنچ رايونلىرىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. ئىتالىيە مۇستەملىكە ئىمپېرىيىسىنىڭ بارلىققا كېلىشى 1869-يىلى ئىتالىيە دېڭىز ئىشلىرى شىركىتى تەرىپىدىن قىزىل دېڭىزدىكى ئاسساب قولتۇقىنى سېتىۋالغان بولۇپ ، سۇۋەيىش قانىلى يول باشلاش ئۈچۈن ئېچىلغان ۋاقىتتا كۆمۈر پونكىتى قۇرماقچى بولغان. بۇ 1882-يىلى ئىتالىيە ھۆكۈمىتى تەرىپىدىن ئۆتكۈزۈۋېلىنىپ ، ھازىرقى ئىتالىيەنىڭ چەتئەلدىكى تۇنجى زېمىنىغا ئايلانغان. كەلگۈسى 20 يىلدا ، ياۋروپانىڭ ئافرىقىدىكى سېتىۋېلىش قەدىمى ئېشىپ ، ئاتالمىش «ئافرىقا ئۈچۈن تىركىشىش» نى كەلتۈرۈپ چىقاردى. 1914-يىلى بىرىنچى دۇنيا ئۇرۇشىنىڭ باشلىنىشىغا ئەگىشىپ ، ئىتالىيە ئافرىقىدا قىزىل دېڭىز قىرغىقىدىكى ئېرىترىيەنىڭ مۇستەملىكىسىنى ، سومالىدىكى چوڭ قوغدىغۇچى ۋە كېيىنچە مۇستەملىكىسىنى ، سابىق ئوسمانلى تىرىپولىتانىيە ۋە سىرېنايكادىكى ھوقۇقنى قولغا كەلتۈردى. لىۋىيە. بىرىنچى دۇنيا ئۇرۇشى مەزگىلىدە ، ئىتالىيە ئاۋسترىيە-ۋېنگرىيەگە چۈشۈپ كېتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن ئالبانىيەنىڭ جەنۇبىنى ئىشغال قىلدى. 1917-يىلى ئالبانىيەنى قوغداش ئورنى قۇرۇپ ، 1920-يىلغىچە ساقلاپ كەلگەن. 1922-يىلى بېنىتو مۇسسولىن بىلەن ھاكىمىيەت بېشىغا چىققان فاشىست ھۆكۈمىتى ئىتالىيە ئىمپېرىيىسىنىڭ كۆلىمىنى ئاشۇرۇشقا تىرىشتى. 1935-36-يىللىرى ئىككىنچى قېتىم ئېفىيوپىيەگە تاجاۋۇز قىلغاندا ، ئىتالىيە مۇۋەپپەقىيەت قازاندى ۋە يېڭى پەتھىسىنى كونا شەرقىي ئافرىقا مۇستەملىكىسى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ ، ئىتالىيە شەرقىي ئافرىقا قۇردى. 1939-يىلى ، ئىتالىيە ئالبانىيەگە تاجاۋۇز قىلىپ ، ئۇنى فاشىست دۆلىتىگە كىرگۈزدى. ئىككىنچى دۇنيا ئۇرۇشىدا (1939 - 1945) ، ئىتالىيە ئەنگىلىيەنىڭ سومالىلاندنى ، فرانسىيەنىڭ شەرقىي جەنۇبى ، مىسىرنىڭ غەربى ۋە گرېتسىيەنىڭ كۆپ قىسىم جايلىرىنى ئىشغال قىلدى. ئۇ 1947-يىلدىكى تىنچلىق شەرتنامىسىدە بارلىق مۇستەملىكىلىرىنىڭ ئىگىلىك ھوقۇقىدىن ۋاز كېچىشكە مەجبۇر بولغان. ئۇ 1950-يىلى بىرلەشكەن دۆلەتلەر تەشكىلاتىنىڭ نازارىتى ئاستىدا ئىتالىيەنىڭ سابىق سومالىلاندنى باشقۇرۇش ھاۋالىسىگە ئېرىشكەن. 1960-يىلى سومالى مۇستەقىل بولغاندا ، ئىتالىيەنىڭ سەككىز يىللىق مۇستەملىكىچىلىك تەجرىبىسى ئاخىرلاشقان.