قازاقىستان: تۈزىتىلگەن نەشرى ئارىسىدىكى پەرق
Content deleted Content added
No edit summary |
No edit summary |
||
54 -قۇر:
|}
'''قازاقىستان''' ياكى رەسمىي نامى '''قازاقىستان جۇمھۇرىيىتى''' ([[قازاقچە]]: Қазақстан Республикасы) [[غەربىي تۈركىستان]] ياكى [[ئوتتۇرا ئاسىيا|ئوتتۇرا ئاسىياغا]] جايلاشقان بىر جۇمھۇرىيەت بولۇپ، كۈنىمىزدىكى يەتتە مۇستەقىل تۈرك دۆلىتىنىڭ بىرىدۇر. پايتەختى [[ئاستانا]] شەھرى، ئەڭ چوڭ شەھرى [[ئالمۇتا]] شەھرى. [[1991 - يىلى]] [[16 - دېكابر]] [[سوۋېت سوتسىيالىستىك جۇمھۇرىيەتلەر ئىتتىپاقى|س س س ر دىن]] مۇستەقىل بولغان. يەر مەيدانى 2 مىليۇن 717 مىڭ 300 كۋادرات كىلومېتىر. جايلاشقان ئورنى جەھەتتىن ئوتتۇرا ئاسىيادىكى ئىچكى قۇرۇقلۇق مەملىكىتى ھېسابلىنىدۇ، غەربى [[كاسپىي دېڭىزى]]، شەرقى [[جوڭگۇ|خىتتاي]]، شىمالى [[رۇسىيە فېدېراتسىيىسى]]، جەنۇبى [[ئۆزبېكىستان]]، [[تۈركمەنىستان]] ۋە [[قىرغىزىستان]] بىلەن چېگرىلىنىدۇ. كۆپ قىسىم يەرلىرى تۈزلەڭلىك ۋە ئېدىرلىق بولۇپ، قاقاس ۋە يېرىم قاقاس يەرلەر زېمىنىنىڭ 60% نى تەشكىل قىلىدۇ. نوپۇسى 17 مىليۇندىن كۆپرەك.
==جۇغراپىيىسى==▼
[[ھۆججەت:Kazakhstan provinces and province capitals.svg|thumb|447x447px|قازاقىستان جۇمھۇرىيىتىنىڭ مەمۇرىي خەرىتىسى]]▼
يەر كۆلىمى 2 مىليون 724 مىڭ 900 كۋادرات كىلومېتىر. ئاسىيا قىتئەسىنىڭ ئوتتۇرا قىسمىغا جايلاشقان بولۇپ، ئوتتۇرا ئاسىيادىكى يەر مەيدانى ئەڭ كەڭ دۆلەتلەرنىڭ بىرى. شىمالدا رۇسىيە، جەنۇبتا ئۆزبېكىستان، تۈركمەنىستان، قىرغىزىستانلار بىلەن چېگرىلىنىدۇ. غەربىدە كاسپىي دېڭىزى بار، شەرقتە جۇڭگو بىلەن چېگرىلىنىدۇ، «ھازىرقى زاماندىكى يىپەك يولى» دەپ ئاتالغان «ياۋرو-ئاسىيا چوڭ قۇرۇقلۇق كۆۋرۈكى» قازاقىستاننىڭ پۈتۈن چېگراسىنى كېسىپ ئۆتىدۇ. قازاقىستان زېمىنىنىڭ كۆپ قىسمى تۈزلەڭلىك ۋە پەس يەرلەر بولۇپ، غەربىدىكى ئەڭ پەس جاي دېڭىز يۈزىدىن 132 مېتىر تۆۋەن؛ شەرقى ۋە شەرقىي جەنۇب قىسمىدا ئالتاي تېغى ۋە تەڭرىتاغ بار؛ تۈزلەڭلىكلەر ئاساسلىقى غەرب، شىمال ۋە غەربىي جەنۇب قىسمىغا جايلاشقان؛ ئوتتۇرا قىسمى قازاق ئېدىرلىقلىرى. چۆللۈك ۋە يېرىم چۆللۈك قازاقىستان ئومۇمىي يەر كۆلىمىنىڭ %60ىنى ئىگىلەيدۇ.▼
==مەمۇرىي رايونلىرى==
قازاقىستاندا ئىككى شەھەر، 14 ئوبلاست (ۋىلايەت)
ئىككى شەھەر بولسا:
*1.[[ئاستانا|ئاستانا شەھرى]]،
*2.[[ئالمۇتا|ئالمۇتا شەھرى]]؛
ئوبلاست/ۋىلايەتلەر؛
*1.[[ئالمۇتا ئوبلاستى]]؛
*2.[[جامبۇل ئوبلاستى]]؛
*3.[[تۈركىستان ئوبلاستى]]؛
*4.[[قىزىلئوردا ئوبلاستى]]؛
*5.[[قاراغاندى ئوبلاستى]]؛
*6.[[شەرقىي قازاقىستان ئوبلاستى]]؛
*7.[[پاۋلودار ئوبلاستى]]؛
*8.[[ئاقمولا ئوبلاستى]]؛
*10.[[قوستاناي ئوبلاستى]]؛
*11.[[ئاقتۆبە ئوبلاستى]]؛
*14.[[ماڭغىستاۋ ئوبلاستى]].
== نوپۇسى ==▼
قازاقىستاندا 130 دىن ئارتۇق مىللەت بار، ئەمما مىللەت، دىن مەسىلىسى كۆرۈنەرلىك ئەمەس، ھەقىقەتەن ئىناق دېيىشكە بولىدۇ. تەخمىنەن 15 مىليون 815 مىڭ بولۇپ، قازاق، رۇس، ئۇكرائىن، ئۆزبېك، نېمىس ۋە تاتار قاتارلىق 131 مىللەتتىن تەركىب تاپقان، بۇنىڭ ئىچىدە قازاقلار نوپۇسنىڭ %58.
▲*7.[[پاۋلودار ئوبلاستى]]؛ 8.[[ئاقمولا ئوبلاستى]]؛ 9.[[شىمالىي قازاقىستان ئوبلاستى]]؛
▲*10.[[قوستاناي ئوبلاستى]]؛ 11.[[ئاقتۆبە ئوبلاستى]]؛ 12.[[غەربىي قازاقىستان ئوبلاستى]]؛
▲*13.[[ئاتىراۋ ئوبلاستى]]؛ 14.[[ماڭغىستاۋ ئوبلاستى]].
▲==جۇغراپىيىسى==
▲[[ھۆججەت:Kazakhstan provinces and province capitals.svg|thumb|447x447px|قازاقىستان جۇمھۇرىيىتىنىڭ مەمۇرىي خەرىتىسى]]
▲يەر كۆلىمى 2 مىليون 724 مىڭ 900 كۋادرات كىلومېتىر. ئاسىيا قىتئەسىنىڭ ئوتتۇرا قىسمىغا جايلاشقان بولۇپ، ئوتتۇرا ئاسىيادىكى يەر مەيدانى ئەڭ كەڭ دۆلەتلەرنىڭ بىرى. شىمالدا رۇسىيە، جەنۇبتا ئۆزبېكىستان، تۈركمەنىستان، قىرغىزىستانلار بىلەن چېگرىلىنىدۇ. غەربىدە كاسپىي دېڭىزى بار، شەرقتە جۇڭگو بىلەن چېگرىلىنىدۇ، «ھازىرقى زاماندىكى يىپەك يولى» دەپ ئاتالغان «ياۋرو-ئاسىيا چوڭ قۇرۇقلۇق كۆۋرۈكى» قازاقىستاننىڭ پۈتۈن چېگراسىنى كېسىپ ئۆتىدۇ. قازاقىستان زېمىنىنىڭ كۆپ قىسمى تۈزلەڭلىك ۋە پەس يەرلەر بولۇپ، غەربىدىكى ئەڭ پەس جاي دېڭىز يۈزىدىن 132 مېتىر تۆۋەن؛ شەرقى ۋە شەرقىي جەنۇب قىسمىدا ئالتاي تېغى ۋە تەڭرىتاغ بار؛ تۈزلەڭلىكلەر ئاساسلىقى غەرب، شىمال ۋە غەربىي جەنۇب قىسمىغا جايلاشقان؛ ئوتتۇرا قىسمى قازاق ئېدىرلىقلىرى. چۆللۈك ۋە يېرىم چۆللۈك قازاقىستان ئومۇمىي يەر كۆلىمىنىڭ %60ىنى ئىگىلەيدۇ.
▲==نوپۇسى==
▲قازاقىستاندا 130 دىن ئارتۇق مىللەت بار، ئەمما مىللەت، دىن مەسىلىسى كۆرۈنەرلىك ئەمەس، ھەقىقەتەن ئىناق دېيىشكە بولىدۇ.تەخمىنەن 15 مىليون 815 مىڭ بولۇپ، قازاق، رۇس، ئۇكرائىن، ئۆزبېك، نېمىس ۋە تاتار قاتارلىق 131 مىللەتتىن تەركىب تاپقان، بۇنىڭ ئىچىدە قازاقلار نوپۇسنىڭ %58.6ىنى ئىگىلەيدۇ. قازاق تىلى دۆلەت تىلى، رۇس تىلى دۆلەت ئورگانلىرى ۋە يەرلىك ئاپتونومىيە ئورگانلىرى ئىشلىتىدىغان ھۆكۈمەت تىلى. ئاھالىنىڭ كۆپىنچىسى ئىسلام دىنىغا ئېتىقاد قىلىدۇ. بۇنىڭدىن باشقا يەنە پراۋۇسلاۋىيە دىنى، خرىستىئان دىنى قاتارلىق دىنلار بار.
=== قازاقىستاندىكى ئۇيغۇرلار ===
| |||