ئېگىز تاغ كىلىماتى

ئېگىز تاغ كىلىماتى دەرەخ ئۆسۈش سىزىقىنىڭ ئۈستىدىكى ئېگىزلىكنىڭ تىپىك ھاۋارايى ( كېلىمات ) بولۇپ ، دەرەخلەر سوغۇق سەۋەبىدىن بۇنداق يەرلەردە ئۆسەلمەيدۇ. بۇ كېلىمات يەنە تاغ كىلىماتى ياكى ئېگىزلىك كېلىمات دەپمۇ ئاتىلىدۇ.

ئېنىقلىما

ئېگىز تاغ كىلىماتىنىڭ كۆپ خىل ئېنىقلىمىسى بار.

كوپپېن كېلىمات تۈرگە ئايرىش (Köppen climate classification) تا ، ئېگىزلىك ۋە تاغ ئىقلىملىرى E گۇرۇپپىنىڭ بىر قىسمى بولۇپ ، قۇتۇپ كېلىمات بىلەن بىللە ، ھېچقانداق بىر ئاي ئوتتۇرىچە تېمپېراتۇرا C°10 دىن يۇقىرى بولمايدۇ .

Holdridge ھاياتلىق رايونى سىستېمىسىغا ئاساسلانغاندا ، دەرەخنىڭ ئۆسۈشىنىڭ ئالدىنى ئالىدىغان ئىككى تاغ ئىقلىمى بار :

ئا) ئېگىزلىكنىڭ كىلىماتى ، بىر ئورۇننىڭ ئوتتۇرىچە بىئولوگىيىلىك تېمپېراتۇرىسى 1.5-3 C° بولغاندا يۈز بېرىدۇ . خولدرىج سىستېمىسىدىكى ئېگىزلىك ھاۋاسى كوپپېن سىستېمىسىدىكى ئەڭ ئىسسىق تۇندرا ئىقلىمغا تەڭ كېلىدۇ.

ب) ئالۋار ھاۋاسى ، بىئولوگىيىلىك تېمپېراتۇرا 0 دىن بۇيانقى ئەڭ سوغۇق تاغ كىلىماتى ° C ۋە 1.5 ° C (بىئولوگىيىلىك تېمپېراتۇرا ھەرگىزمۇ 0 دىن تۆۋەن بولمايدۇ ° C). ئۇ ئازدۇر-كۆپتۇر ئەڭ سوغۇق تۇندرا ئىقلىمغا ۋە مۇز قالپىقى ئىقلىمغا (EF) ماس كېلىدۇ.

Holdrige ئۆسۈملۈكلەرنىڭ ساپ دەسلەپكى ئىشلەپچىقىرىش ئۈنۈمى 0 ° C دىن تۆۋەن تېمپېراتۇرىدا ياكى 30 ° C دىن يۇقىرى تېمپېراتۇرىدا ئۆسۈملۈكلەرنىڭ ئۇيقۇغا كېتىشى بىلەن توختاپ قالىدۇ دەپ قارىلىدۇ. شۇڭلاشقا ، ئۇ بىئولوگىيىلىك تېمپېراتۇرىنى بارلىق تېمپېراتۇرىنىڭ ۋاستىسى دەپ ئېنىقلىما بەردى ، ئەمما بارلىق تېمپېراتۇرا مۇزلاشتىن تۆۋەن ۋە 30 دىن يۇقىرى ° C 0 گە تەڭشەلدى ° C; يەنى تەڭشەلمىگەن تېمپېراتۇرىنىڭ يىغىندىسى بارلىق تېمپېراتۇرىنىڭ سانىغا ئايرىلىدۇ (تەڭشەلگەن ۋە تەڭشەلمىگەنلەرنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ).

يىل بويى ئېگىزلىك كېلىماتنىڭ ئۆزگىرىشچانلىقى بۇ يەرنىڭ كەڭلىكىگە باغلىق. تروپىك بەلۋاغ ئوكيان جايلىرىغا ، مەسىلەن مائۇنا لوئا چوققىسىغا ئوخشاش ، يىل بويى تېمپېراتۇرا ئاساسەن تۇراقلىق بولىدۇ. يېڭى ھامپىشىر شتاتىدىكى ۋاشىنگتون تېغىغا ئوخشاش ئوتتۇرا كەڭلىكتىكى جايلارغا نىسبەتەن تېمپېراتۇرا پەسىل خاراكتېرلىك ئۆزگىرىدۇ ، ئەمما ئەزەلدىن بەك ئىسسىپ كەتمەيدۇ.

سەۋەبى

ئاتموسفېرانىڭ تېمپېراتۇرا ئارخىپى رادىئاتسىيە بىلەن توك يەتكۈزۈشنىڭ ئۆز-ئارا تەسىر كۆرسىتىشىنىڭ نەتىجىسى. كۆرۈنگەن سپېكترىدىكى قۇياش نۇرى يەرگە ئۇرۇلۇپ قىزىتىدۇ. ئاندىن يەر يۈزىدىكى ھاۋانى قىزىتىدۇ. ئەگەر رادىئاتسىيە يەر يۈزىدىن بوشلۇققا ئىسسىقلىق يەتكۈزۈشنىڭ بىردىنبىر يولى بولسا ، ئاتموسفېرادىكى گازلارنىڭ پارنىك ئېففېكتى يەرنى تەخمىنەن تېمپېراتۇرىدا C° 60 ساقلاپ قالاتتى. ، تېمپېراتۇرا ئېگىزلىك بىلەن تېزلىكتە چىرىيدۇ.

قانداقلا بولمىسۇن ، ھاۋا ئىسسىق بولغاندا كېڭىيىشكە مايىل بولۇپ ، زىچلىقىنى تۆۋەنلىتىدۇ. شۇڭا ، ئىسسىق ھاۋا ئۆرلەپ ئىسسىقلىقنى يۇقىرىغا يۆتكەيدۇ. بۇ يىغىلىش جەريانى. مەلۇم ئېگىزلىكتىكى بىر پوسۇلكىنىڭ ئەتراپىدىكى زىچلىقى ئوخشاش بولغاندا ، ئۇلىنىش تەڭپۇڭلۇققا كېلىدۇ. ھاۋا ناچار ئىسسىقلىق ئۆتكۈزگۈچ ، شۇڭا بىر پوسۇلكا ئىسسىقلىق ئالماشتۇرماي ئۆرلەيدۇ ۋە چۈشۈپ كېتىدۇ. بۇ ئادەت خاراكتېرلىك بېسىم-تېمپېراتۇرا ئەگرى سىزىقى بولغان ئادىئابتىك جەريان دەپ ئاتالغان. بېسىمنىڭ تۆۋەنلىشىگە ئەگىشىپ ، تېمپېراتۇرا تۆۋەنلەيدۇ. ئېگىزلىك بىلەن تېمپېراتۇرىنىڭ تۆۋەنلەش نىسبىتى ئادىئاباتىك ئايلىنىش نىسبىتى دەپ ئاتىلىدۇ ،يەنى بۇ ئېگىزلىك تەخمىنەن بىر كىلومىتىر ئۆرلىگەندە تېمپېراتۇرىدا 9.8 ° C تۆۋەنلەيدۇ.