ئەمەۋىيلەر
ئەمەۋىيلەر، ئەمەۋىي خانىدانلىقى (ئەرەبچە: بنو أمية/الأمويون)، تۆرت خەلىڧەدىن سوڭرە (632-661)، 661- يىلى مۇئاۋىيە بىن ئەبۇ سۇڧياننىڭ خەلىڧەلىكنى ھەزرىتى ھاسان بىن ئەلى قولىدىن ئېلىشى بىلەن قۇرۇلغان خانەدان. پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالامدىن مىراس قالغان ئىسلام دۆلىتىنىڭ داۋامىدۇر. مىلادى 750- يىلى ئابباسىيلار تامانىدىن مۇنقەرز قىلىنغان.
تارىخچە
تەھرىرلەشدەمەشىقتە قۇرغان . ئۇلارنىڭ تەسىر دائىرىسى ئەرەب يېرىم ئارىلى ، سۈرىيە ، ئېراق ، پەلەستىن ، ئېران ، ئاففانىستان ، شىمالىي ھىندىستان ، ماۋارەئۈننەھىر ، بۇخارا ، سەمەرقەند ، فەرغانە ، غەربىي شىمالىي ئافرىقا، ئەندۇلۇسىيە ( ئىسپانىيە، پورتۇگالىيە )، ئىتالىيىنىڭ سېلتسىيە ئارىلى قاتارلىق جايلارغىچە بولغان . ئۇلارنى ئابباسىيلار خەلىپىلىكى ئاغدۇرۇپ تاشلىغان. ئۇلار دەمەشقتىن ئىسپانىيىگە يۆتكىلىپ شۇيەردە ئۈمەۋىيلەر خاندانلىقىنى قۇرغان.
شام(سۈرىيە) دىكى ئۈمەۋىيلەر شەجەرىسى
1. مۇئاۋىيە(I) ئىبنى ئەبۇ سوفيان 661-- 680
2. يەزىد(I) ئىبنى مۇئاۋىيە 680-- 683
3. مۇئاۋىيە (Ⅱ) ئىبنى يەزىد 683-- 684
4. مەرۋان (I) ئىبنى ھەكەم 684 -- 685
5. ئابدۇلمەلىك ئىبنى مەرۋان 685 -- 705
6. ۋەلىد (I) ئىبنى ئابدۇلمەلىك 705 -- 715
7. سۇلايمان ئىبنى ئابدۇلمەلىك 715 -- 717
8. ئۆمەر ئىبنى ئابدۇلئەزىز ئىبنى مەرۋان 717 -- 720
9. يەزىد (Ⅱ) ئىبنى ئابدۇلمەلىك 720 -- 724
10. ھىشام ئىبنى ئابدۇلمەلىك 724 -- 743
11. ۋەلىد (Ⅲ) ئىبنى يەزىد 743 -- 744
12. يەزىد (Ⅲ) ئىبنى ۋەلىد 744
13. ئىبراھىم 744
14. مەرۋان (Ⅱ) ئىبنى ئىبراھىم 744 -- 750
6 - خەلىپە ۋەلىد ئىبنى ئابدۇلمەلىك 705 -- 715 تەختتە ئولتۇرغان مەزگىللەردە قۇتەيبە ئىبنى مۇسىلىم ماۋارەئۇننەھر، بۇخارا، سەمەرقەند ۋە فەرغانە قاتارلىق جايلارنى، مۇھەممەد ئىبنى قاسىم ھىندىستاننىڭ شىمالىدىكى سىندنى، مۇسا ئىبنى نۇسەير بۇلغارىيىنىڭ بىر قىسمىنى، مۇسا ئىبنى نۇسەيرنىڭ قول ئاسىتىدىكى تارىق ئىبنى زىياد مىلادىيە 711- يىلى ئەندۇلۇسىيە ( ئىسپانىيە ۋە پورتۇگالىيە ) نى پەتھى قىلغان. 750 - يىلى ئابباسىيلار خەلىپىلىكى قۇرۇلۇپ ئۇمەۋىيلەر خاندانلىقى ئاغدۇرۇلغاندا ئۆمەۋىيلەر خان جەمەتىدىن بولغان ئابدۇراخمان ئىبنى مۇئاۋىيە ئىبنى ھىشام قېچىپ قۇتۇلۇپ مىلادىيە 756-يىلى ئىسپانىيىدىكى قوللىغۇچىلىرى بىلەن ئۆمەۋىيلەر خانلىقىنى شۇ يەردە قۇرغان. تەسىر دائىرەسى ھازىرقى ئىسپانىيە ، پورتۇگالىيە ، ئوتتۇرا دېڭىزنىڭ غەربىدىكى تاقىم ئاراللار ۋە ئىتالىيىنىڭ سېلىتسىيە ئارىلى قاتارلىق جايلار بولغان .
ئەندەلۇسىيە( ئىسپانىيە ، پوتۇگالىيە ) دىكى ئۆمەۋىيلەر شەجەرىسى
15. ئابدۇرەھمان (Ⅰ) [ داخىل ] 756 -- 788
16. ھىشام ئىبنى ئابدۇرەھمان 788 -- 796
17. ھەكەم ئىبنى ھىشام 796 -- 822
18. ئابدۇرەھمان ئىبنى ھەكەم 822-- 852
19. مۇھەممەد ئىبنى ئابدۇرەھمان 852 -- 886
20. مۇنزەر 886 -- 888
21. ئابدۇللاھ 888 -- 912
22. ئابدۇرەھمان ئىبنى ئابدۇللاھ 912 -- 961
23. ھەكەم ئىبنى ئابدۇرەھمان 961 -- 976
24. ھىشام ئىبنى ھەكەم 976 -- 1009
25. مۇھەممەد ئىبنى ھىشام 1009 -- 1010
26. سۇلايمان 1009 -- 1013
27. ئابدۇرەھمان 1023 -- 1024
28. ئابدۇرەھمان 1018
29. مۇھەممەد ئىبنى ئابدۇرەھمان 1023 -- 1024
30. ھىشام ئىبنى مۇھەممەد 1029 -- 1031
مىلادىيە 1031 -يىلى تائىفىيلەر خانلىقى( 1031 - 1091 ) ئۆمەۋىيلەر خانلىقىنى ئاغدۇرۇپ تاشلىغان. تائىفىيلەر مىلادىيە 1091 - يىلىغىچە 11 كېنەزلىككە بۆلۈنۈپ دەۋران سۈرگەن. ئۇلاردىن كىيىن شىئەلەر ئىچىدىن چىققان مۇۋەھھېدىيىلەر خانلىقى( 1121 - 1269 ) 1269-يىلغىچە دەۋر سۈرگەن. ئۇلارنى مۇھەممەد ئىبنى يۈسۈپ قۇرغان ئەھمەرىيلەر خانلىقى( 1235 - 1492 ) ئاغدۇرۇپ تاشلىغان. ئەھمەرىيلەر خانلىقى 1492 -يىلىغا كەلگەندە باشقا ياۋروپا ئەللىرىدىن مائارىپتا ئارقىدا قالغانلىقى، ئاسىيا - ئافرىقا قۇرۇقلۇقىدىكى مۇسۇلمانلاردىن ياردەم كەلمىگەنلىكى سەۋەبلىك ياۋروپا خىرىستىيانلىرىنىڭ بىرلەشمە ھۇجۇمىدا ئاغدۇرۇلغان. شۇنىڭدىن كىيىن مۇسۇلمانلار ئىسپانىيە ۋە پورتۇگالىيىدىن كۆچۈپ كەتكەن. كۆپ قىسمى خىرىستىيان بۇلۇپ كەتكەن.