جانكەس

جانكەس (باشقىچە نامى: جانكېسەر؛ Jankes) بىرخىل بىھۇش دورىسى ھەم زەھىرىدۇر. جانكەس خېروئىندىن 50 ھەسسە، مورفىندىن 100 ھەسسە زەھەرلىكتۇر. جانكەس ئەسلىدە مورفىنغا ئوخشاش ناركوز دورىسى سۈپىتىدە ئىشلىتىلگەن. لېكىن زەھەر ئەتكەسچىلىك گېروھلىرى ئۇنىڭ كېشنى مەسخۇش قىلىش، ھۇزۇر ئاتا قىلىش خۇسۇسىيىتىدىن پايدىلىنىپ قانۇن كونترول مىقتدارىدىن ئارتۇق مىقتاردا تابلىت ياساپ پايدا ئالغان. لېكىن جانكەسنىڭ زەھىرى كۈچلۈك بولغاچقا نۇرغۇن كىشلەرنىڭ جېىنىغا زامىن بولغان. ھازىر جانكەس ئاساسلىقى جوڭگو مېكىسكا لېنىيەسى ئارقىلىق ئامېرىكىغا كىرىپ ئەڭ جان ئالدىغان بىر زەھەر تۈرىگە ئايلاندى. مۇشۇ سەۋەپتىن ئامېرىكا ۋە جوڭگو ھۆكۈمىتى جانكەس توغرىسىدا تالاش-تارتىش قىلماقتا.

جانكەس
كىلىنكىلق سانلىق مەلۇمات
نامى	جانكەس
تىجارەت نامى	Actik, Duragesic, Sublimaze, others
AHFS/Drugs.com	Monograph
MedlinePlus	a605043
پىرۋا سانلىق مەلۇماتى	EU EMA: by INN (ياۋروپا) US DailyMed: Fentanyl (ئامېرىكا)
ئېغىربويلۇق كاتىگورىيەسى	AU: C
ئۆزى چىقىم قىلىش نىسبىتى	يۇقىرى
خۇمار بولۇپ قېلىش ئېھتىماللىقى	ناھايىتى يۇقىرى
بەدەنگە كىرىش يولى	Buccal, epidural, intramuscular , intrathecal , intravenous, sublingual, transdermal
دورا تىپى	ئەپىيۇن
ATC code	N01AH01 (WHO) N02AB03 (WHO)
قانۇنلۇق ھالىتى
قانۇنلۇق ھالىتى	ئاۋىستىرالىيە: S8 (كونتىرول قىلىندىغان دورا) بىرازىل: Class A1 (ناركوز دورىسى) كانادا: Schedule I گېرمانىيە: Anlage III (ئالاھىدە پىرىسكىرپكا تەلەپ قىلىندۇ) يېڭى زىلاندىيە: Class B ئەنگلىيە: Class A ئامېرىكا: WARNINGSchedule II ب د ت: Narcotic Schedule I ياۋورپا ئىتىپاقى: Rx-only
Pharmacokinetic data
Bioavailability	92% (transdermal) 90% (intranasal)^{[citation needed]} 50% (buccal) 33% (ingestion) 100% (intramuscular) 80% (inhaled) 100% (intravenous)
Protein binding	80–85%
مېتابولىزىم	Liver, primarily by CYP3A4
ئۈنۈم بېرىش ۋاقتى	5 minutes
Elimination half-life	IV: 6 mins (T1/2 α) 1 hours (T1/2 β) 16 hours (T1/2 ɣ) Intranasal: 15–25 hours Transdermal: 20–27 hours Sublingual (single dose): 5–13.5 hours Buccal: 3.2–6.4 hours
ئومۇمى جەريانى	IV: 30–60 minutes
Excretion	Mostly urinary (metabolites, < 10% unchanged drug)
كىملىكى
IUPAC name
CAS Number	437-38-7
PubChem CID	3345
IUPHAR/BPS	1626
DrugBank	DB00813
ChemSpider	3228
UNII	UF599785JZ
KEGG	D00320
ChEBI	CHEBI:119915
ChEMBL	ChEMBL596
PDB ligand	7V7 (PDBe, RCSB PDB)
CompTox Dashboard (EPA)	DTXSID9023049
ECHA InfoCard	100.006.468
خىمىيەلىك ۋە فىزىكىلىق سانلىق مەلۇماتى
فورمۇلا	C₂₂H₂₈N₂O
Molar mass	336.479 g·mol⁻¹
قويۇقلىقى	1.1 g/cm³
ئېرىش نۇقتىسى	87.5 °C (189.5 °F)
SMILES O=C(CC)N(C1CCN(CC1)CCc2ccccc2)c3ccccc3
InChI InChI=1S/C22H28N2O/c1-2-22(25)24(20-11-7-4-8-12-20) 21-14-17-23(18-15-21)16-13-19-9-5-3-6-10-19/h3-12,21H,2,13-18H2,1H3 Key:PJMPHNIQZUBGLI-UHFFFAOYSA-N

سۆز ياسىما

جانكەس ئۇيغۇرچىدىكى جان ھەم كەس دېگەن ئىككى سۆزنىڭ بىرىكمىسىدىن ياسالغان بولۇپ، ئۇيغۇر تىلنىڭ ساپلىقنى ساقلاشنى ھەمدە شەيئىنى ئوبرازلىق ھالدا قورقۇنۇچلۇق ماھىيتىنى ئىپادىلەشنى نىشان قىلغان.

جانكەس= جان + كەس؛

جان: ھايات، ھاياتلىق دېگەن مەنىدە.

كەس: توختىتىش، ئۈزۈش، قايىب ئېتىش دېگەن مەنىدە.

جانكەس بولسا ھاياتىنى قايىب ئېتىش دېگەن مەنىدە. ئاساسلىقى جانكەسنىڭ ناھايىتى زىيانلىق جان ئالار ماھىيىتىنى ئىپادىليەدۇ.