جون كىلاۋزېر (نوبېل فىزىكا مۇكاپاتى)

جون فىرانسىس كلاۋسېر (1942-يىلى 12-ئاينىڭ 1-كۈنى تۇغۇلغان ، پاسادېنا ) ئامېرىكىلىق نەزەرىيەۋى ۋە تەجرىبە فىزىكا ئالىمى. ئۇ كىۋانت مېخانىكىسىنىڭ ئۇلىغا قوشقان تۆھپىسى بىلەن داڭلىق ، بولۇپمۇ كلاۋسېر-خورنې-شىمونىي-خولت (CSHS) تەڭسىزلىكى. كلاۋسېر فرانسىيەلىك ئالايىن ئاسپېكت ۋە ئاۋىستىرىيەلىك ئانتون زېلىڭگېر بىلەن بىرلىكتە 2022-يىللىق نوبېل فىزىكا مۇكاپاتىغا «چېتىلىپ قالغان فوتونلارنى تەجرىبە قىلىش ، ئۇلارنىڭ بېل تەڭسىزلىكىنىڭ بۇزۇلۇشىنى نامايەن قىلغانلىقى ۋە كىۋانت ئۇچۇر ئىلمىدە باشلامچى بولغانلىقى» ئۈچۈن مۇكاپاتلانغان .

جون فرانكىس كىلاۋزېر John Francis Clauser
جون كىلاۋزېر
تۇغۇلۇش	1942-يىلى 12-ئاينىڭ 1-كۈنى (79 ياش ) ئامېرىكا كالىفورنىيە ، پاسادېنا
مائارىپ	كالىفورنىيە سانائەت ئىنستىتۇتىكولۇمبىيە ئۇنۋېرسىتىتى
خىزمەت	فىزىكا ئالىمى
ئاكتىپ يىللار	1969 - ھازىر
مۇكاپات	ۋولف فىزىكا مۇكاپاتى (2010) نوبېل فىزىكا مۇكاپاتى (2022)
شەخسى توربېتى: https://www.johnclauser.com/

تەرجىمىھالى

كلاۋسېر كالىفورنىيەنىڭ پاسادېنادا تۇغۇلغان . ئۇ 1964-يىلى كالىفورنىيە سانائەت ئىنستىتۇتىنىڭ فىزىكا كەسپىنى پۈتتۈرگەن . ئۇ 1966-يىلى ماگىستىرلىق ئۇنۋانىغا ، 1969-يىلى كولۇمبىيە ئۇنۋېرسىتىتىنىڭ دوكتورلۇق ئۇنۋانىغا ئېرىشكەن.

1969-يىلدىن 1996-يىلغىچە ئاساسلىقى لاۋرېنس بېركلېي دۆلەتلىك تەجرىبىخانىسى ، لاۋرېنس لىۋېرمور دۆلەتلىك تەجرىبىخانىسى ۋە كالىفورنىيە ئۇنىۋېرسىتېتىدا ئىشلىگەن . ئۇ 1975-يىلى مايدا ئېلىزابېت رائۇسچېر ۋە جورج ۋېيسمان تەرىپىدىن قۇرۇلغان غەيرىي رەسمىي بېركېلېي ئاساسى فىزىكا گۇرۇپپىسىنىڭ ئەزاسى بولۇپ ، ھەر ھەپتە بىر يەرگە جەم بولۇپ ، پەلسەپە ۋە كىۋانت فىزىكىسى توغرىسىدا سۆھبەتلىشىدۇ .

ئۇ 1972-يىلى ستۇئارت فرېدمان بىلەن بىللە ئىشلىگەن . ئۇ 1974-يىلى مايكول خورن بىلەن بىللە ئىشلىگەن . ئۇ ئالدى بىلەن بېل نەزەرىيىسىنىڭ ئومۇملىشىشىنىڭ بارلىق يەرلىك رېئالىزملىق تەبىئەت نەزەرىيىسىگە (مەسىلەن ، ئوبيېكتىپ يەرلىك نەزەرىيە) قاتتىق چەكلىمە قويغانلىقىنى كۆرسەتتى. بۇ تەتقىقات Clauser-Horne (CH) تەڭسىزلىكىنى يەرلىك رېئالىزم تەرىپىدىن بېكىتىلگەن تۇنجى ئومۇمىي تەجرىبە تەلىپى سۈپىتىدە ئوتتۇرىغا قويدى. شۇنىڭ بىلەن بىر ۋاقىتتا ، CH تەڭسىزلىكى «CH تەرەققىي قىلمايدىغان پەرەز» نىڭ ئوتتۇرىغا چىقىشى بىلەن CHSH تەڭسىزلىكىگە چۈشۈپ قالدى. ئۇنىڭ ئۈستىگە ، بىرلەشمە تەجرىبە سىنىقىمۇ يەرلىك رېئالىزمنى چەكلەيدۇ. ئۇ يەنە 1974-يىلى پوسسوننىڭ تارماق ستاتىستىكىسىنى تۇنجى قېتىم كۆزىتىپ (كلاسسىك ئېلېكتر ماگنىت مەيدانى ئۈچۈن كاۋچى-شىۋارىز ).باراۋەرسىزلىككە خىلاپلىق قىلىش ئارقىلىق). شۇنداق قىلىپ ، ئۇ تۇنجى قېتىم فوتونلار ئۈچۈن ئالاھىدە زەررىچىگە ئوخشاش مۈلۈكنى كۆرسەتتى . 1976-يىلى دۇنيادىكى CHSH-Bell نەزەرىيىسىنى ئالدىن پەرەز قىلىشتىكى ئىككىنچى قېتىملىق سىناق سىنىقى ئېلىپ بېرىلدى.

ئۇ ئالايىن ئاسپېكت ۋە ئانتون زېلىڭگېر بىلەن بىللە 2010-يىلى ۋولف فىزىكىسى مۇكاپاتىغا ۋە 2022-يىلى نوبېل فىزىكا مۇكاپاتىغا ئېرىشكەن.