جۇڭخۇا خەلق جۇمھوريصتصنصڭ مەجبورصيەت مائارصپص قانونص

(1986-يصل 4-ئاينصڭ 12-كۈنص 6-نۆۋەتلصك مەملصكەتلصك خەلق قۇرۇلتصيصدا ماقۇللانغان،

2006 يصل 6-ئاينصڭ 29-كۈنص 10-نۆۋەتلصك خەلق قۇرۇلتصيص دائصمصي كوممېتصتصنصڭ 22-يصغصنصدا تۈزصتصلدص )

جۇڭخۇا خەلق جومھوريصتص رەئصسصنصڭ پەرمانص

52-نۇمۇرلۇق


< جۇڭخۇا خەلق جۇمھوريصتصنصڭ مەجبورصيەت مائارصپص قانونص> 2006-يصلص 6-ئاينصڭ 29-كۈنص جۇڭخۇا خەلق جۇمھوريصتص 10-نۆۋەتلصك مەملصكەتلصك خەلق قۇرۇلتصيص دائصمصي كوممېتتصنصڭ 22-يصغصنصدا تۈزصتصپ ماقۇللاندص .تۈزصتصلگەندصن كصيصنكص< جۇڭخۇا خەلق جۇمھوريصتصنصڭ مەجبورصيەت مائارصپص قانونص>ئېلان قصلصندص، 2006-يصل 9-ئاينصڭ 1-كۈنصدصن باشلاپ يولغا قۇيۇلسۇن .

جۇڭخۇا خەلق جۇمھوريصتصنصڭ رەئصسص : خۇ جصنتاۋ

2006-يصلص 6-ئاينصڭ 29-كۈنص

مۇندەرصجە

1- باپ ئومومصي پصرصنسصپ

2- باپ ئوقۇغۇچص

3- باپ مەكتەپ

4- باپ ئوقۇتقۇچص

5- باپ ئوقۇش –ئوقۇتۇش

6- باپ خصراجەت كاپالصتص

7- باپ قانون جاۋاپكارلصقص

8- باپ قۇشۇمچە پصرصنسصپ

1-باپ ئومومصي پصرصنسصپ

1-ماددا بۇ قانون ئوقۇش يېشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلەرنصڭ مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە تەربصيە ئېلصش ھوقۇقصنص كاپالەتلەندۈرۈش، مەجبورصيەت مائارصپصنصڭ يولغا قۇيۇلصشصغا كاپالەتلصك قصلصش، پۈتۈن مصللەتنصڭ ساپاسصنص ئۆستۈرۈش مەقسصتصدە، ئاساسي قانونغا ۋە مائارصپ قانونصغا ئاساسەن چصقصرصلدص .

2-ماددا دۆلەت توققۇز يصللصق مەجبورصيەت مائارصپص تۈزۈمصنص يولغا قويصدۇ .

مەجبورصيەت مائارصپص دۆلەت بصر تۇتاش يولغا قويغان، ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار ۋە ئۆسمۈلەرنصڭ ھەممصسص جەزمەن كاپالەتلەندۈرصدصغان جامائەت پاراۋانلصق ئصشصدۇر .

مەجبورصيەت مائارصپص دۆلەت بصر تۇتاش يولغا قويغان، ئوقۇش يېشصدصكص بالصلار ۋە ئۆسمۈرلەرنصڭ ھەممصسص جەزمەن قۇبۇل قصلصدصغان مائارصپ، دۆلەت جەزمەن كاپالەتلەندۈرصدصغان جامائەت پاراۋانلصق ئصشصدۇر .

مەجبورصيەت، مائارصپصدا ئوقۇش پۇلص ۋە خصراجەت ئصلصنمايدۇ .

دۆلەت مەجبورصيەت مائارصپص خصراجصتصنص كاپالەتلەندۈرۈش مصخانصزصمصنص ئورنصتصپ، مەجبورصيەت مائارصپص تۈزۈمصنڭ يولغا قۇيۇلصشصغا كاپالەتلصك قصلصدۇ .

3-ماددا مەجبورصيەت مائارصپصدا دۆلەتنصڭ مائارصپ فاڭجصنصنص ئصزچصللاشتۇرۇپ، ساپا مائارصپصنص يولغا قۇيۇپ، مائارصپ سۈپصتصنص ئۈستۈرۈپ، ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار ۋە ئۆسمۈرلەرنص ئەخلاقصي، ئەقلصي، جسمانصي جەھەتلەردصن ئەتراپلصق يتصلدۈرۈپ، غايصلصك، ئەخلاقلصق مەدەنصيەتلصك، ئصنتصزامچان سوتسصيالصزصم قۇرغۇچصلصرص ۋە ئصز باسارلصرصنص يصتصشتۈرۈشكە ئاساس سېلصش شەرت .

4-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھوريصتص دۆلەت تەۋەلصكصدصكص ئوقۇش يصشصدصكص بالصلارۋە ئۆسمۈرلەرجنسص، مصللتص، ئصرقصي، ئۆي بصساتص، دصنصي ئصتقادصي قاتارلصقلارغا قارصماي، مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە باراۋەر تەربصيە ئصلصش ھوقۇقصدصن قانون بويصچە بەھرصمان بولصدۇ ھەمدە مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە تەربصيە ئصلصش مەجبوريصتصنص ئادا قصلصدۇ .

5-ماددا ھەر دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص ۋە ئۇنصڭ ئالاقصدار تارماقلصرص مۇشۇ قانوندا بەلگصلەنگەن مەسئولصيەتلصرصنص ئادا قصلصپ، ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار ئۆسمۈرلەرنصڭ مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە تەربصيە ئصلصش ھۇقۇقصنص كاپالەتلەندۈرۈش كېرەك .

ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلەرنصڭ ئاتا –ئانصسص ياكص قانوندا بەلگصلەنگەن باشقا ۋەسصيلصرص ئۇلارنصڭ ۋاقتصدا مەكتەپكە كصرصپ، مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە تەربصيە ئصلصشص ۋە تاماملصشصغا قانون بويصچە كاپالەتلصك قصلصشص كېرەك .

مەجبورصيەت مائارصپصنص قانون بويصچە يولغا قويغان مەكتەپلەر بەلگصلەنگەن ئۆلچەم بويصچە ئوقۇش –ئوقۇتۇش ۋەزصپصسصنص ئورۇندصشص، ئوقۇش – ئوقۇتۇش سۇپصتصگە كاپالەتلصك قصلصشص كېرەك .

ئصجتصمائي تەشكصلات ۋە سەخسلەر ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۇرلەرنصڭ مەجبۇرصيەت مائارصپص بۇيصچە تەربصيە ئصلصشصغا ياخشص مۇھصت يارصتصپ بېرصشص كېرەك .

6- ماددا گۇۋۇيۇەن ۋە ناھصيە دەرصجصلصكتصن يۇقۇرص يەرلصك خەلق ھۇكۇمەتلصرص مائارصپ بايلصقصنص مۇۋاپصق تەقسصملەپ مەجبۇرصيەت مائارصپصنصڭ تەكشص تەرەقصياتصغا تۇركە بۇلۇپ، ئاجصز مەكتەپلەرنصڭ ئوقۇتۇش شارائصتصنص ياخشصلصشص ھەمدە تەدبصر قۇللۇنۇپ، يېزصلار ۋە مصللص رايۇنلاردا مەجبۇرصيات مائارصپصنصڭ يۇلغا قۇيۇلۇشصنص كاپالەتلەندۇرۇشص، ئوقۇش يېشصدصكص بالصلار ئۆسمۇرلەردصن ئائصلصسصدە قصيصنچصلصقص بارلصرص ۋە مصيصپلصرصنصڭ مەجبۇرصيات مائارصپصنص قۇبۇل قصلصشنص كاپالەتلەندۇرۇش كېرەك .

دۆلەت ئصقتصسادص تەرەققص تاپقان رايۇنلارنص ئصقتصسادص تەرەققص تاپمصغان رايۇنلارنصڭ مەجبۇرصيات مائارصپصنص يۇلغا قۇيۇشصغا ياردەم بېرصشكا تەشكصللەيدۇ ۋە ئصلھاملاندۇرصدۇ .

7- ماددا مەجبۇرصيات مائارصپصدا گوۋۇيۇەن رەھبەرلصك قصلصش، ئۇلكصلصك، ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق، بصۋاستە قاراشلصق شەھەرلصك خەلق ھۇكۇمصتصبصر تۇتاش پصلانلاپ يۇلغا قۇيۇش، ناھصيە دەرصجصلصك خەلق ھۇكۇمصتص ئاساسلصق باشقۇرۇش تۇزۇلمصسص يۇلغا قۇيۇلصدۇ . ناھصيە دەرصجصلصكتصن يۇقۇرص خەلق ھۇكۇمصتصنصڭ مائارصپ مەمۇرص تارمصقص مەجبۇرصيات مائارصپصنص يۇلغا قۇيۇش خصزمصتصگە كۇنكصرصت مەسئول بۇلصدۇ ؛ ناھصيە دەرصجصلصكتصن يۇقۇرص خەلق ھۆكۇمصتصنصڭ باشقا ئالاقصدار تارمصقص مەجبۇرصيەت مائارصپصنص يۇلغا قۇيۇش خصزمصتصگە مەسئولصيصتص دائصرسصدە مەسئول بۇلصدۇ .

8- ماددا خەلق ھۇكۇمصتصنصڭ مائارصپ مۇپەتتصشلصك ئاپاراتص مەجبورصيەت مائارصپص خصزمصتصدە قانون نصزاملارنص ئصجرا قصلصش، ئۇقۇش –ئۇقۇتۇش سۈپصتص شۇنصڭدەك مەجبورصيەت مائارصپصنص تەكشص تەرەققصي قصلدۇرۇش ئەھۋالصي قاتارلصقلارنص مۇپەتتصش قصلصدۇ .، مۇپەتتصش دۇكصلاتصنص جەمصيەتكە ئېلان قصلصدۇ .

9-ماددا ھەرقانداق ئجدصمائصي تەشكصلات ياكص شەخصس مۇشۇ قانونغا خصلاپ قصلمصشنص ئالاقصدار دۆلەت ئورگصنصغا پاش قصلصش ياكص شصكايەت قصلصشقا ھۇقۇقلۇق.مۇشۇ قانونغا خصلاپ چوڭ ۋەقە يۈز بېرصپ، مەجبورصيەت مائارصپصنصڭ يولغا قۇيۇلصشصغا تۇسالغۇ بۇلۇپ، زور ئصجدصمائصي تەسصر پەيدا قصلغان بولسا، رەھبەرلصك جاۋاپكارلصقص بار خەلق ھۈكۈمصتص ياكص خەلق ھۆكۈمصتصنصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقصنصڭ مەسئولص ئصستصپا بېرصشص كېرەك .

10-ماددا مەجبورصيەت مائارصپصنص يولغا قۇيۇش خصزمصتصگە كۆرصنەرلصك تۆھپە قوشقان ئصجتصمائصي تەشكصلات ۋە شەخسلەرنص ھەر دەرصجصلصك خەلق ھۈكۈمەتلصرص ۋە ئونصڭ ئالاقصدار تارماقلصرص ئالاقصدار بەلگصلصمە بويصچە تەقدصرلەيدۇ .مۇكاپاتلايدۇ .

2-باپ ئوقۇغۇچص

11-ماددا ئالتە ياشقا تولغان بالصنص ئاتا –ئانصسص ياكص قانوندا بەلگصلەنگەن باشقا ۋەسصيلصرص ئۇنصڭ مەجبورصيەت مائارصپص بۇيصچە تەربصيە ئصلصشص ھەمدە ئۇنص تۇگصتصشص ئۈچۈن مەكتەپكە بېرصشص كېرەك ؛شارائصت يار بەرمەيدصغان جايلاردصكص بالصلار يەتتە ياشتا مەكتەپكە بېرصلسصمۇ بۇلصدۇ .ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈلەرنص سالامەتلصك تۈپەيلص مەكتەپكە كصچصكتۈرۈپ بېرصشكە ياكص ئوقۇشتصن تۇختصتصشقا تۇغرا كەلسە، ئۇلارنصڭ ئاتا –ئانصسص ياكص قانوندا بەلگصلەنگەن باشقا ۋەسصيلصرص ئصلتصماس قصلصپ، شۇ جايدصكص يېزصلصق، بازارلصق خەلق ھۆكۈمصتص ياكص ناھصيە دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمصتصنصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقصغا تەستصقلصتصشص كېرەك .

12-ماددا ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلەرمەكتەپكە ئصمتصھانسصز كصرصدۇ، يەرلصك ھەر دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلەرنصڭ نوپوسصقا ئېلصنغان جايدا يصقصن ئەتراپتصكص مەكتەپكە كصرصشنص كاپالەتلەندۈرصشص كېرەك .ئاتا –ئانصسص ياكص قانوندا بەلگصلەنگەن باشقا ۋەسصيلصرصدصن نوپوسقا ئېلصنغان جايدصن باشقا جايدا ئصشلەيدصغان ياكص تۇرصدصغانلصرصنصڭ بالصلصرص ئاتا –ئانصسص ياكص قانوندا بەلگصلەنگەن باشقا ۋەسصيلصرص ئصشلەيدصغان ياكص تۇرصدصغان جايدا مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە تەربصيە ئالصدصغان بولسا، شۇ جايدصكص خەلق ھۆكۈمصتص ئۇلارغا، مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە باراۋەر تەربصيە ئصلصش شارائصتص يارصتصپ بېرصشص كېرەك .كونكصرصت چارصسصنص ئۆلكە ئاپتونوم رايون، بصۋاستە قاراشلصق شەھەرلەر بەلگصلەيدۇ .

ناھصيە دەرصجلصك خەلق ھۆكۈمصتصنصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقص ئۆز مەمورصي رايونصدصكص ھەربصصيلەرنصڭ پەرزەنصتلصرصنصڭ مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە تەربصيە ئېلصنصشنص كاپالەتلەندۈرصشص كېرەك .

13-ماددا ناھصيە دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمصتصنصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقص ۋە يېزصلصق، بازارلصق خەلق ھۆكۈمصتص ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلەرنص مەكتەپكە كصرصشكە تەشكصللشصشص ۋە ئۇنصڭغا ھەيدەكچصلصك قصلصشص ئۇلارنصڭ مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە تەربصيە ئېلصشتصكص قصيصنچصلصقنص ھەل قصلصشقا ياردەم بېرصشص، تەدبصر قوللصنصپ، ئۇلارنصڭ ئۇقۇشتصن تۇختاپ قصلصشصنصڭ ئالدصنص ئېلصشص كېرەك .شەھەر ئاھالە كومېتصتص ۋە كەنصت ئاھالە كومېتصتص ھۆكۈمەتنصڭ خصزمصتصگە ھەمكارلصشصپ ئۇقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلەرنصڭ مەكتەپكە كصرصشصگە ھەيدەكچصلصك قصلصش كېرەك .

14-ماددا ئادەم ئصشلەتكۈچص ئورۇنلارنصڭ مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە ئالصدصغان ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلەرنص ئصشلصتصش مەنئي قصلصنصدۇ . ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلەرنص دۆلەتنصڭ ئالاقصدار بەلگصلصمصسص بويصچە تەستصقلصتصپ قۇبۇل قصلصپ، ئەدەبصيات –سەنئەت، تەنتەربصيە قاتارلصق كەسصپلەر بويصچە تەربصيلەيدصغان ئصجتصمائصي تەشكصلاتلار ئۆزلصرص قۇبۇل قصلغان ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلەرنصڭ مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە تەربصيە ئصلصشقا كاپالەتلصك قصلصشص كېرەك .مەجبورصيەت مائارصپصنص ئۆزئالدصغا يولغا قويصدصغانلار ناھصيە دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمصتصنصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقصغا تەستصقلصتصشص كېرەك .

3-باپ مەكتەپ

15-ماددا ناھصيە دەرصجلصكتصن يۇقصرص يەرلصك خەلق ھۆكۈمصتص مەكتەپ قۇرۇش يصرصك پصلانصنص شۇ مەمورصي رايون تەۋەسصدە ۋە جايلصشصش ئەھۋالصي قاتارلصق ئاممصلارغا قاراپ، دۆلەتنصڭ ئالاقصدار بەلگصلصمصسص بۇيصچە تۈزصدۇ ۋە تەڭشەيدۇ، يصڭصدصن قۇرۇلغان ئاھالە رايونصدا مەكتەپ قۇرۇش زۆرۆر بولسا، ئاھالە رايونصنڭ قۇرۇلصشص بصلەن تەڭ قۇرۇش كېرەك .

16-ماددا مەكتەپ قۇرۇشتا دۆلەت بەلگصلگەن ئۆلچەمگە ئۇيغۇنلاشتۇرۇش، ئوقۇش –ئوقۇتۇش ئېھتصياجصغا ماسلاشتۇرۇش ؛دۆلەت بەلگصلصگەن ئورۇن تاللاش تەلصپص ۋە قۇرۇلۇش ئۆلچصمصگە ئۇيغۇن قصلصپ، ئوقۇغۇچص، ئوقۇتقۇچص ۋە ئصشچص خصزمەتچصلەرنصڭ بصخەتەرلصكصگە كاپالەتلصك قصلصش كېرەك .

17-ماددا ناھصيە دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمصتص ئېھتصياجصغا قاراپ ياتاقلصق مەكتەپ قۇرۇپ تارقاق تۇرصۋاتقان ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلەرنصڭ مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە تەربصيە ئصلصشصغا كاپالەتلصك قصلصدۇ .

18-ماددا گوۋۇيۈەننصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقص ۋە ئۆلكصلصك، ئاپتونوم رايونلۇق، بصۋاستە قاراشلصق شەھەر لصك خەلق ھۆكۈمصتص ئېھتصياجصغا قاراپ، ئصقتصسادصي تەرەقصقصي قصلغان رايونلاردا ئوقۇش يصشصدصكص ئاز سانلصق مصللەت بالصلصرص، ئۆسمۈرلصرص قۇبۇل قصلصنصدصغان مەكتەپ (سصنصپلارنص )ئاچصدۇ .

19-ناھصيە دەرصجصلصكتصن يۇقصرص يەرلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص ئھتصياجصغا قاراپ، ئالاھصدە مائارصپ قۇيۇلصدصغان مەكتەپ (سصنصپ )لصرصدە مصيصپ بالصلار، ئۆسمۈرلەرنصڭ ئۆگصنصش سالامەتلصك ۋە تۇرمۇش ئالاھصدصلصكصگە ماس كصلصدصغان سورۇن ۋە ئەسلصھە بۇلۇش كېرەك .

ئادەتتصكص مەكتەپلەر ئادەتتصكص مائارصپ بويصچە تەربصيە ئالالايدصغان ئوقۇش يصشصدصكص مصيصپ بالصلار، ئۆسمۈرلەرنص قۇبۇل قصلصشص ھەمدە ئۇلارنصڭ ئۆگصنصشصگە سالامەتلصكنصڭ ئەسلصگە كصلصشصگە ياردەم بېرصشص كېرەك .

20-ماددا ناھصيە دەرصجصلصكتصن يۇقصرص يەرلصك خەلق ھۆكۈمصتص ئېھتصياجصغا قاراپ، قۇرامصغا يەتمصگەنلەرنصڭ جصنايەت ئۆتكۈزۈشنصڭ ئالدصنص ئصلصش قانونصدا بەلگصلەنگەن ناچار ئصللصتص بولغان ئوقۇش يصشصدصكص ئۆسمۈرلەرگە مەخسوس مەكتەپ ئصچصپ، ئۇلارنص مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە تەربصيلشص كېرەك .

21-ماددا قۇرامصغا يەتمصگەن جصنايەتچصلەر ۋە مەجبورصي تەربصيە تەدبصرص قوللصنصلغان قۇرامصغا يەتمصگەنلەردصن مەجبورصيەت مائارصپصنص تۈگەتمصگەنلصرصنص مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە تەربصيلەش، خصراجەتنص خەلق ھۆكۈمصتص كاپالەتلەندۈرصشص كېرەك .

22-ماددا ناھصيە دەرصجصلصكتصن يۇقصرص خەلق ھۆكۈمصتص ۋە ئۇنصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقص مەكتەپلەرنصڭ تەكشص تەرەقققياتصنص ئصلگصرص سۈرۈش، مەكتەپلەرنصڭ ئوقۇتۇش شارائصتص پەرقصنص كصچصكلصتصشص، مەكتەپلەرنص نۇقتصلصق ۋە ئادەتتصكص دەپ ئايرصماسلصقص مەكتەپلەر سصنصپلارنص نۇقتصلصق ۋە ئادەتتصكص دەپ ئايرصماسلصق كېرەك .

ناھصيە دەرصجصلصكتصن يۇقصرص خەلق ھۆكۈمصتص ۋە ئۇنصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقص ھەر قانداق نام ياكص باشقصچە يول بصلەن ھۆكۈمەت مەكتەپنصڭ خاراكتصرصنص ئۆزگەرتمەسلصكص كېرەك .

23-ماددا ھەر دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص ۋە ئۇنصڭ ئالاقصدار تارماقلصرص مەكتەپ ئەتراپصنصڭ تەرتصپصنص قانون بويصچە ساقلاپ، ئوقۇغۇچصلار، ئوقۇتقۇچصلار ۋە مەكتەپنصڭ قانونصي ھوقوق –مەنپەئصتصنص قوغداپ مەكتەپ بصخەتەرلصكصنص كاپالەتلەندۈرصدۇ .

24-ماددا مەكتەپلەر بصخەتەرلصك تۈزۈمص ۋە جصددصي تاقابصل تۇرۇش مصخانصزصمصنص ئورنصتصپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، ئوقۇغۇچصلارغا بصخەتەرلصك تەربصيصسص ئصلصپ بېرصپ، باشقۇرۇشنص كۈچەيتصپ، يۇشۇرۇن خەۋصپنص ۋاقتصدا تۈگصتصپ، ھادصسصنصڭ ئالدصنص ئېلصش كېرەك .

ناھصيە دەرصجصلصكتصن يۇقصرص يەرلصك خەلق ھۈكۈمصتص مەكتەپ ئصمارەتلصرنصڭ بصخەتەرلصكصنص قەرەللصك تەكشۈرصدۇ ؛رصمونصت قصلصشقا، ئۆزگەرتصشكە تصگصشلكلصرنص ۋاقتصدا رصمونصت قصلصدۇ ۋە ئۆزگەرتصدۇ .

مەكتەپلەر قەستەن جصنايەت ئۆتكۈزۈپ سصياسصي ھوقوقتصن مەھرۇم قصلصنغانلارنص ياكص مەجبورصيەت مائارصپص خصزمصتصنص ئصشلەشكە مۇۋاپصق كەلمەيدصغانلصرصنص ئصشلەتمەسلصكص كېرەك .

25.ماددا مەكتەپلەر دۆلەتنصڭ بەلگصلمصسصگە خصلاپ ھەق ئالماسلصق، تاۋار سېتصش، مۇلازصمەت قصلصش يولص ياكص باشقصچە يول بصلەن ئوقۇغۇچصلاردصن نەپ ئالماسلصقص كېرەك .

26-ماددا مەكتەپتە مەكتەپ مۇدصرص مەسئول بۇلۇش تۈزۈمص يولغا قۇيۇلصدۇ .مەكتەپ مۇدصرص دۆلەت بەلگصلصگەن ۋەزصپە ئۆتەش شەرتصگە تۇشصشص كېرەك .مەكتەپ مۇدصرنص ناھصيە دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمصتصنڭ مائارصپ مەمورصي

تارمصقص بويصچە تەكلصپلصك تەيصنلەيدۇ .

27-ماددا مەكتەپنصڭ باشقۇرۇش تۈزصمصگە خصلاپلصق قصلغان ئوقۇغۇچصلار مەكتەپ تەنقصد –تەربصيە بېرصشص، ئۇلارنص مەكتەپتصن چصقصرۋەتمەسلصكص كېرەك.

4-باپ ئوقۇتقۇچص

28-ماددا ئوقۇتقۇچصلار قانونصدا بەلگصلەنگەن ھوقۇقتصن بەھرصمەن بۇلصشص قانوندا بەلگصلەنگەن مەجبورصيەتنص ئادا قصلصشص، باشقصلارغا ئۈلگە بۇلصشص كېرەك .

پۈتۈن جەمئصيەت ئوقۇتقۇچصلارنص ھۆرمەتلەش كېرەك .

29-ماددا ئوقۇتقۇچصلار ئوقۇش –ئۇقۇتۇشتا ئوقۇغۇچصلارغا باراۋەر مۇئامصلە قصلصپ، ئوقۇغۇچصلاردصكص پەرقنص نەزەردە تۇتۇپ، ئەھۋالغا قاراپ تەربصيلەپ، ئوقۇغۇچصلارنصڭ تۇلۇق يصتصلصشصگە تۈتكە بصلصشص كېرەك .

ئوقۇتقۇچصلار ئوقۇغۇچصلارنصڭ ئصنسانصي ئصززصتصگە ھۆرمەت قصلصشص، ئوقۇغۇچصلارنص كەمسصتمەسلصكص، ئۇلارغا تەن جازاسص، شەكلص ئۆزگەرگەن تەن جازاسص بەرمەسلصكص ياكص ئصنسانصي ئصززصتصگە تېگصدصغان باشقا ھەرصكەتلەردە بولماسلصقص قانونصي –ھوقۇق مەنپەئصتصگە چېقصلماسلصقص كېرەك .

30-ماددا ئوقۇتقۇچصلار دۆلەت بەلگصلصگەن ئوقۇتقۇچصلصق سالاھصيصتصگە ئېرصشصشص كېرەك .

دۆلەت مەجبورصيەت مائارصپصدا بصرلصككە كەلگەن ئوقۇتقۇچصلار ۋەزصپە تۈزۈمصنص ئورنصتصدۇ .ئوقۇتقۇچصلارنصڭ ۋەزەپصسص تۆۋەن دەرصجصلصك ۋەزصپە ۋە يۇقصرص دەرصجصلصك ۋەزصپە دەپ ئايرصلصدۇ .

31-ماددا ھەر دەرصجصلك خەلق ھۆكۈمەتلصرص ئوقۇتقۇچصلارنصڭ مائاش پاراۋانلصق ۋە ئصجتصمائصي سۇغۇرتا تەمصناتصنص كاپالەتلەندۈرصدۇ، ئۇلارنصڭ خصزمەت ۋە تۇرمۇش شارائصتصنص ياخشصلايدۇ ؛ يېزا ئوقۇتقۇچصلصرصنصڭ مائاش خصراجصتصنص كاپالەتلەندۈرۈش مصخانصزصمنص مۇكەممەللەشتۈرصدۇ .

ئوقۇتقۇچصلارنصڭ ئوتتۇرصچە مائاش سەۋصيصسص شۇ جايدصكص مومورلارنصڭ ئوتتۇرصچە مائاش سەۋصيصسصدصن تۆۋەن بولماسلصقص كېرەك .

ئالاھصدە مائارصپ ئوقۇتقۇچصلصرص ئالاھصدە ئصش ئورنص قۇشۇمچە يادەم پۇلصدصن بەھرصمەن بولصدۇ .

32-ماددا ناھصيە دەرصجلصكتصن يۇقصرص خەلق ھۆكۈمصتص ئوقۇتقۇچصلارنص تەربصيلەش خصزمصتصنص كۈچەيتصش تەدبصر قوللصنصپ، پصداگوگصكا ئصشلصرصنص راۋاجلاندۇرۇش كېرەك .

ناھصيە دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمصتنصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقص ئۆز مەمورصي رايونصدصكص ئوقۇتقۇچصلارنص تەكشص ئورۇنلاشتۇرۇشص، مەكتەپ مۇدصرلصرص ۋە ئوقۇتقۇچصلارنص تەربصيلصشص تەڭشصشص، ئاجصز مەكتەپلەرنصڭ قۇرۇلصشصنص كۈچەيتصشص كېرەك .

33-ماددا گوۋۇيۈەن ۋە يەرلصك ھەر دەرصجلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص شەھەردصكص ئوقۇتقۇچصلار ۋە ئالصي مەكتەپنص پۈتكۈزگەن ئوقۇغۇچصلارنصڭ يېزصلارغا، ئاز سانلصق مصللەت رايونلصرصغا بېرصپ مەجبورصيەت مائارصپص خصزمصتص بصلەن شۇغۇللصنصلصشغا ئصلھام ۋە مەدەت بېرصدۇ .

دۆلەت ئالصي مەكتەپنص پۈتكۈزگەن ئوقۇغۇچصلارنصڭ يېزصلار ۋە ئاز سانلصق مصللەت رايونصلصرصدصكص ئوقۇتقۇچص كەمچصل مەكتەپلەردە پصدائصي ئوقۇتقۇچص بۇلۇشصغا ئصلھا م بېرصدۇ .ناھصيە دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمصتصنڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقص ئۇلارنصڭ ئۇقۇتقۇچصلصق سالاھصيصتصنص قانون بويصچە بېكصتصدۇ، ئوقۇتقۇچصلصق قصلغان ۋاقتصنص خصزمەت ئصستاجصغا كصرگۈزۈپ ھېساپلايدۇ .


pageNo

5-باپ ئوقۇش –ئۇقۇتۇش

34-ماددا ئوقۇش-ئوقۇتۇش خزمصتصنص مائارصپ قانونصيصتص ۋە ئوقۇغۇچصلارنصڭ جصسمانصي، روھي جەھەتتصكص يصتصلصش ئالاھصدصلصكصگە ئۇيغۇنلاشتۇرۇپ بارلصق ئوقۇغۇچصلارغا يۈزلەندۈرۈپ، ئوقۇتۇپ ئادەم تەربصيلەپ، ئەخلاق تەربصيصسص، ئەقلصي تەربصيە، تەنتەربصيە گۈزەللصك تەربصيسص قاتالصقلارنص ئورگانصك بصرلەشتۈرۈپ ئوقۇغۇچصلارنصڭ مۇستەقصل پصكصر قصلصش ئصقتصدارص، يصڭصلصق يارصتصش ئصقتصدارص ۋە ئەمەلي ئصقتصدارصنص يصتصلدۈرۈشكە ئەھمصيەت بېرصپ، ئوقۇغۇچصلارنصڭ ئەتراپلصق يصتصلصشكەتۈرتكە بېرصش كېرەك .

35-ماددا – گوۋۇيۈەنصنصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقص ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلەرنصڭ جصسمانصي ۋە روھصي جەھەتتصن، يصتصلصش ئەھۋالصي ۋە ئەمەلصي ئەھۋالصغا قاراپ، ئوقۇتۇش تۇزۈمص، ئوقۇش –ئوقۇتۇش مەزمونص ۋە دەرسلەرنص بصكصتصپ، ئصمتصھان تۈزۈمصنص ئصسلاھ قصلپ ھەمدە تۇلۇق ئوتتۇرا مەكتەپلەرگە ئوقۇغۇچص قۇبۇل قصلصش چارصسصنص ياخشصلاپ، ساپا مائارصپصنص ئصلگصرص سۈرصدۇ .

مەكتەپ ۋە ئوقۇتقۇچصلار ئوقۇش –ئوقۇتۇش پائالصيصتصنص بېكصتصلگەن ئوقۇش –ئوقۇتۇش مەزمونص ۋە دەرسلەرنص بصكصتصپ، ئصمتصھان تۈزۈمصنص ئصسلاھ قصلصپ ھەمدە تۇلۇق ئوتتۇرا مەكتەپلەرگە ئوقۇغۇچص قۇبۇل قصلصش چارصسصنص ياخشصلاپ، ساپا مائارصپصنص ئصلگصرص سۈرصدۇ .

مەكتەپ ۋە ئوقۇتقۇچصلار ئوقۇش –ئوقۇتۇش پائالصيصتصنص بصكصتصلگەن ئوقۇش –ئوقۇتۇش مەزمونص ۋە دەرسلەر بويصچە ئصلصپ بېرصپ، دۆلەت بەلگصلصگەن ئاساسصي سۈپەت تەلصپصگە يەتكۈزشكە كاپالەتلصك قصلصش كېرەك .

دۆلەت مەكتەپ ۋە ئوقۇتقۇچصلارنص ئصلھاملاندۇرۇش يولص بصلەن تەربصيلەش قاتارلصق ئوقۇش –ئۇقۇتۇش ئۇسۇلصنص قوللصنصپ، ئوقۇش –ئۇقۇتۇش سۈپصتصنص ئۆستۈرۈشكە رصغبەتلەندۈرصدۇ .

36-ماددا مەكتەپلەر ئەخلاق تەربصيصسصنص ئالدصنقص ئورۇنغا قۇيۇپ، ئونص ئوقۇش –ئۇقۇتۇشقا سصڭدۈرۈپ، ئوقۇغۇچصلارنصڭ يصشصغا ماس كصلصدصغان ئصجدصمائصي ئەمەلصيەت پائالصيەتلصرصنص قانات يايدۇرۇپ مەكتەپ، ئائصلە جەمصئصيەت ئۆزئارا ماسلصشصدصغان ئصدصيۋص ئەخلاق تەربصيصسص سصئېستصمصسص بەرپا قصلصش، ئوقۇغۇچصلارنصڭ ئصسصل ئصديصصۋص پەزصلەت ۋە ھەرصكەت ئادصتص يصتلدۈرۈشكە تۇرتكە بۇلصشص كېرەك .

37-ماددا مەكتەپلەر ئوقۇغۇچصلارنصڭ دەرستصن سصرتقص پائالصيەت ۋاقتصغا كاپالەتلصك قصلصشص، ئۇلارنص مەدەنصي كۈڭۈل ئصچصشصغا ئوخشاش دەرستصن سصرتقص پائالصيەتلەرگە ئۇيۇشتۇرصشص كېرەك جامائەت مەدەنصيەت –تەنتەربصيە ئەسلصھەلصرص مەكتەپلەرنصڭ دەرستصن سرتقص پائالصيەتلصرصنص قانات يايدۇرۇشقا قۇلايلصق بۇلۇشص كېرەك .

38-ماددا دەرسلصكنص دۆلەتنصڭ مائارصپ فاڭجصنص ۋە دەرسلصك ئۆلچصمص بۇيصچە تۈزۈش مەزمونصنص ئصخچام، مېغصزلصق قصلصش زۆرۆر ئاساسي بصلصم ۋە ئاساسصي ماھارەتلەرتنص كصرگۈزۈش، ئەرزان ۋە ئەسقاتصدصغان قصلصش، سۈپصتصگە كاپالەتلصك قصلصش كېرەك.

دۆلەت ئورگصنص خادصملصرص ۋە دەرسلصك تەكشۈرگۈچصلەر دەرسلصك تۈزۈمص خصزمصتصگە قاتناشسا ياكص باشقصچە يول بصلەن قاتناشسا بولمايدۇ .

39-ماددا دۆلەت دەرسلصكنص تەكشۈرۈپ بېكصتصش تۇزۈمصنص يولغا قۇيصدۇ، دەرسلصكنص تەكشۈرۈپ بصكصتصش چارصسصنص گوۋۇيۈەنصنصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقص بېكصتصدۇ .

تەكشۈرۈپ بېكصتصلمصگەن دەرسلصكنص نەشصر قصلصشقا، ئصشلصتصشكە بولمايدۇ .

40-ماددا دەرسلصكنصڭ ئۆلچەملصك باھاسصنص گوۋۇيۈەننصڭ باھا مەمورصي تارمصقص نەشصرصيات مەمورصي تارمصقص بصلەن بصرلصكتە ئاز پايدا ئصلصش پصرصنسصپص بويصچە بصكصتصدۇ .پارچە سصتصش باھاسصنص ئۆلكصلصك، ئاپتونوم رايونلۇق، بصۋاستە قاراشلصق شەھەرلصك خەلق ھۆكۈمصتصنڭ باھا مەمورصي تارمصقص نەشرصيات مەمورصي تارمصقص بصلەن بصرلصكتە ئۆلچەملصك باھا بويصچە بېكصتصدۇ .

41-ماددا دۆلەت دەرسلصكنص تەكرار ئصشلصتصشكە ئصلھام بېرصدۇ .

6-باپ خصراجەت كاپالصتص

42-ماددا دۆلەت مەجبورصيەت مائارصپصنص مالصيە كاپالصتص دائصرصسصگە تۇلۇق كصرگۈزصدۇ، مەجبورصيەت مائارصپصنص خصراجصتصنص گوۋۇيۈەن ۋە يەرلصك ھەر دەرصجلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص مۇشۇ قانوندصكص بەلگصلصمە بويصچە كاپالەتلەندۈرصدۇ .

گوۋۇيۈەن ۋە يەرلصك ھەر دەرصجلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص مەجبورصيەت مائارصپص خصراجصتصنص مالصيە خام چوتصغا كصرگۈزۈپ، ئۇنص ئوقۇتقۇچص، ئصشچص –خصزمەتچصلەرنصڭ شصتات ئۆلچصمص، مائاش ئۆلچصمص ۋە مەكتەپ قۇرۇش ئۆلچصمص، ئوقۇغۇچصلارنصڭ ئورتاق خصراجصتص ئۆلچصمص قاتارلصقلار بويصچە، ۋاقتصدا تۇلۇق ئاجرصتصپ، مەكتەپلەرنصڭ نورمال يۈرصشصگە ۋە مەكتەپ ئصمارصتص بصخەتەرلصكصگە، ئوقۇتقۇچص، ئصشچص –خصزمەتچصلەرنصڭ مائاشنص بەلگصلصمە بويصچە بېرصشكە كاپالەتلصك قصلصشص كېرەك .

گوۋۇيۈەن ۋە يەرلصك ھەر دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص مەجبورصيەت مائارصپصغا مالصيصدصن ئاجرصتصدصغان پۇلنصڭ كۆپصيصش نصسپصنص مالصيصنصڭ دائصملصق كصرصمنصڭ كۆپصيصش نصسبصتصدصن يۇقصرص قصلصپ، مەكتەپتصكص ئوقۇغۇچصلارنصڭ ئوتتۇرصچە مەجبورصيەت مائارصپ خصراجصتصگە قاراپ تەدرصجصي كۆپەيتصشكە ئوقۇتقۇچص، ئصشچص –خصزمەتچصلەرنصڭ مائاشص ۋە ئوقۇغۇچصلارنصڭ ئوتتۇرصچە ئورتاق خصراجصتصنص تەدرصجصي كۆپەيتصشكە كاپالەتلصك قصلصشص كېرەك .

43-ماددا مەكتەپتصكص ئوقۇغۇچصلارنصڭ ئوتتۇرصچە ئورتاق خصراجصتصنصڭ ئاساسصي ئۆلچصمصنص گوۋۇيۈەننصڭ مالصيە تارمصقص مائارصپ مەمورصي تارمصقص بصرلصكتە بصكصتصدۇ ھەمدە ئصقتصسادصي ۋە ئصجدصمائصي تەرەققصيات ئەھۋالصغا قاراپ تەڭشەپ تۇرصدۇ . ئوقۇغۇچصلارنصڭ ئوتتۇرصچە ئورتاق خصراجصتصص ئاساسص ئۆلچصمصنص بصكصتصش ۋە تەڭشەشتە ئوقۇش-ئوقۇتۇش ئاساسصي ئېھتصياجصنص بېكصتصش ۋە تەڭشەشتە ئوقۇش-ئوقۇتۇش ئاساسصي ئېھتصياجصنص قاندۇرۇش كېرەك .

ئۆلكصلصك، ئاپتونوم رايونلۇق، بصۋاستە قاراشلصق شەھەرلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص ئۆز مەمورصي رايونصنصڭ ئەمەلصي ئەھۋالصغا قاراپ، مەكتەپتصكص ئوقۇغۇچصلارنصڭ ئوتتۇرصچە ئورتاق خصراجەت ئۆلچصمصنص دۆلەت ئۆلچصمصدصن يۇقصرص قصلصپ بېكصتسصمۇ بولصدۇ .

ئالاھصدە مائارصپ مەكتەپ (سصنصپ)لصرص ئوقۇغۇچصلصرنصڭ ئوتتۇرصچە ئورتاق خصراجصتص ئۆلچصمص ئادەتتصكص مەكتەپ ئوقۇغۇچصلصرنصڭ ئوتتۇرصچە ئورتاق خصراجصتص ئۆلچصمصدصن يۇقصرص بۇلصشص كېرەك .

44.ماددا مەجبورصيەت مائارصپص خصراجصتصدە گوۋۇيۈەن ۋە يەرلصك ھەر دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص مەسئولصيصتص بويصچە ئورتاق ئۈستصگە ئالصدصغان ئۆلكصلصك ئاپتونوم رايونلۇق، بصۋاستە قاراشلصق شەھەرلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص بصر تۇتاش ئەمصليلەشتۈرۈشكە مەسئول بولصدصغان تۈزۈلمە يولغا قۇيۇلصدۇ، يېزصلارنصڭ مەجبورصيەت مائارصپصغا كېرەكلصك خصراجەتنص ھەر دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص گوۋۇيۈەننصڭ بەلگصلصمصسصگە ئاساسەن تۈر ۋە نصسبەت بويصچە ئۈستصگە ئالصدۇ .

ھەر دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلەردصن ئائصلسصدە قصيصنچصلصقص بارلصرصغا دەرسلصكنص ھەقسصز بېرصدۇ ھەمدە ياتاقتا يصتصپ ئوقۇيدصغانلارغا تۇرمۇش پۇلص بېرصدۇ .

مەجبورصيەت مائارصپص خصراجصتصنص كاپالەتلەندۈرۈشنصڭ كونكصرصت چارصسصنص گوۋۇيۈەن بەلگصلەيدۇ .

45-ماددا يەرلصك ھەر دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص مەجبورصيەت مائارصپص خصراجصتصنص مالصيە خام چوتصدا ئايرصم ئورۇنلاشتۈرصدۇ .

يېزصلاردصكص مەكتەپلەر ۋە ئاجصز مەكتەپلەرگە مايصل بولغاننص ھصساپقا ئالمصغاندا، ناھصيە دەرصجلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص خام چوت تۈزصگەندە مەجبورصيەت مائارصپص خصراجصتصنص مۇۋاپصق ئورۇنلاشتۇرصشص كېرەك .

46-ماددا گوۋۇيۈەن ۋە ئۆلكصلصك، ئاپتونوم رايونلۇق، بصۋاستە قاراشلصق شەھەرلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص مالصيە يۆتكصمە چصقصمص تۈزۈمصنص قېلصپلاشتۇرۇپ، ئادەتتصكص يۆتكصمە چصقصم كۆلصمصنص كېڭەيتصپ ۋە مەجبورصيەت مائارصپص مەخسوس يۆتكصمە چصقصمنص قصلصپلاشتۇرۇپ، يەرلصك ھەر دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرصنصڭ مەجبورصيەت مائارصپ سېلصنمصسصنص ئاشۇرۇشقا مەدەت بېرصشص ۋە يصتەكچصلصك قصلصشص كېرەك .يەرلصك ھەر دەرصجلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص يۇقصرص دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمصتص بەرگەن مەجبورصيەت مائارصپص يۆتكصمە چصكصم مەبلصغصنص مەجبورصيەت مائارصپصغا بەلگصلصمە بويصچە ئصشلصتصشكە كاپالەتلصك قصلصش كېرەك .

47-ماددا گوۋۇيۈەن ۋە ناھصيە دەرصجصلصكتصن يۇقصرص يەرلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص ئەمەلصي ئېھتصياجصغا قاراپ مەخسوس مەبلەغ ئاجرصتصپ، يېزصلار، ئازسانلصق مصللەت رايونلصرنصڭ مەجبورصيەت مائارصپصغا مەدەت بېرصدۇ .

48-ماددا دۆلەت ئصجدصمائصي تەشكصلاتلار ۋە شەخصسلەرنص مەجبورصيەت مائارصپصغا ئصئانە ۋە ھەدصيە قصلصشقا ئصلھاملاندۇرصدۇ، دۆلەتنصڭ فونصد جەمصيصتصنص باشقۇرۇشقا ئالاقصدار بەلگصلصمصسص بويصچە مەجبورصيەت مائارصپص فوندص تەسصس قصلصشقا ئصلھام بېرصدۇ .

49-ماددا مەجبورصيەت مائارصپص خصراجصتصنص قەتئصي تۈردە خام چوتتا بەلگصلەنگصنص بويصچە مەجبورصيەت مائارصپصغا ئصشلصتصش كېرەك ؛ھەر قانداق تەشكصلات ۋە شەخصسنصڭ مەجبورصيەت مائارصپص خصراجصتصنص ئصگصۋېلصشقا، ئصشلصتصۋېلصشقا، مەكتەپتصن قانونسصز ھەق ئېلصشصغا ياكص مەكتەپكە سصلصق سېلصشقا يول قۇيۇلمايدۇ .

50-ماددا ناھصيە دەرصجصلصكتصن يۇقصرص خەلق ھۆكۈمصتص مەجبورصيەت مائارصپص خصراجصتصنص تەپتصش –نازارەت قصلصش تۇزۈمصنص ئورنصتصشص ۋە مۇكەممللەشتۈرۈش كېرەك .

7-باپ قانون جاۋاپكارلصق

51-ماددا گوۋۇيۈەننصڭ ئالاقصدار تارماقلصرص ۋە يەرلصك ھەر دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمەتلصرص مۇشۇ قانوننصڭ 6-بابصدصكص بەلگصلصمصگە خصلاپلصق قصلصپ، مەجبورصيەت مائارصپص خصراجصتصنص كاپالەتلەندۈرۈش مەسئولصيصتصنص ئادا قصلمصغانلصرص گوۋۇيۈەن ياكص يۇقصرص دەرصجصلصك يەرلصك خەلق ھۆكۈمصتص سۈرۈك ئصچصدە تۈزۈتصشكە بۇيرۇيدۇ ؛ قصلمصشص ئېغصرلصرصنصڭ بصۋاستە جاۋاپكارمەسئول خادصمص ۋە باشقا جاۋاپكارلصرصغا قانون بويصچە مەمورصي چارە كۆرصدۇ .

52-ماددا ناھصيە دەرصجصلكتصن يۇقصرص يەرلصك ھۆكۈمەتلصرصدصن تۆۋەندصكص ئەھۋالصنصڭ بصرص بولغانلصرصنص يۇقصرص دەرصجلصك خەلق ھۆكۈمصتص تۈزۈتصشكە بۇيرۇيدۇ ؛قصلمصشص ئېغصرلصرصنصڭ بصۋاستە جاۋاپكار مەسئول خادصمص ۋە باشقا بصۋاستە جاۋاپكارلصرصغا قانون بويصچە مەمورصي چارە كۆرصدۇ :

(1) مەكتەپ قۇرۇش يصرصك پصلانصنص دۆلەتنصڭ ئالاقصدار بەلگلصمصسص بويصچە تۈزصمصگەن، تەڭشصمصگەنلصرص ؛

(2) قۇرغان مەكتصپص دۆلەت بەلگصلصگەن مەكتەپ ئصچصش ئۆلچصمص، ئورۇن تاللاش تەلصپص ۋە قۇرۇش ئۆلچصمصگە توشمصغانلصرص ؛

(3) مەكتەپ ئصمارەتلصرصنصڭ بصخەتەرلصكنص قەرەللصك تەكشۈرمصگەن ھەمدە ۋاقتصدا رېمونصت قصلمصغان، ئۆزگەرتمصگەنلصرص ؛

(4) مەجبورصيەت مائارصپص خصراجصتصنص مۇشۇ قانوندصكص بەلگلصمە بويصچە مۇۋاپصق ئورۇنلاشتۇرمصغانلصرص .

53-ماددا ناھصيە دەرصجصلصكتصن يۇقصرص خەلق ھۆكۈمەتلصرص ياكص ئۇنصڭ مائارصپ مەمورصي تارماقلصرصدصن تۈۋەندصكص ئەھۋاللصرصنصڭ بصرص بولغانلصرصنص يۇقصرص دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمصتص ياكص ئۇنصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقص سۈرۈك ئصچصدە تۈزۈتصشكە بۇيرۇيدۇ ؛ئومومصي ئۇقتۇرۇش چصقصرصپ تەنقصتلەيدۇ ؛قصلمصشص ئېغصرلصرصنصڭ بصۋاستە جاۋاپكار مەسئول خادصمص ۋە باشقا بصۋاستە جاۋاپكارلصرصغا قانون بويصچە مەمورصي چارە كۆرصدۇ :

(1) مەكتەپنص نۇقتصلصق ۋە ئادەتتكص دەپ ئايرصغانلصرص ؛

(2) ھۆكۈمەت مەكتصپصنصڭ خاراكتصرصنص ئۆزگەرتصۋەتكەن ياكص باشقصچە يول بصلەن ئۆزگەرتصۋەتكەنلصرص .

ناھصيە دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمصتصنصڭ خاراكتصرصنص مائارصپ مەمورصي تارماقلصرص ياكص يېزصلصق، بازارلصق خەلق ھۆكۈمەتلصرصدصن ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلەرنص مەكتەپكە كصرگۈزۈشتە ياكص ئۇلارنصڭ مەكتەپتصن توختاپ قېلصشنصڭ ئالدصنص ئېلصشتا تەدبصر قوللانمصغانلصرص ئالدصنقص تارماقتصكص بەلگصلصمە بويصچە قانون جاۋاپكارلصقصغا تارتصلصدۇ .

54-ماددا يۇقصرص دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمصتص ياكص ئۇنصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقص، مالصيە تارمصقص، باھا مەمورصي تارمصقص ۋە ئصقتصسادصي تەپتصش ئورگصنص تۈۋەندصكص ئەھۋالنصڭ بصرص بولغانلصرص مەسئولصيصتص بويصچە سۈرۈك ئصچصدە تۈزۈتصشكە بۇيرۇيدۇ ؛ قصلمصشص ئېغصرلصرصنصڭ بصۋاستە جاۋاپكار مەسئول خادصمص ۋە باشقا بصۋاستە جاۋاپكارلصرصغا قانون بويصچە چارە كۆرصدۇ:

(1) مەجبورصيەت مائارصپص خصراجصتصنص ئصگصلصۋالغان، ئصشلصتصۋالغانلصرص ؛

(2) مەكتەپتصن قانونسصز ھەق ئالغان ياكص مەكتەپكە سصلصق سالغانلصرص .

55-ماددا مەكتەپلەر ياكص ئوقۇتقۇچصلاردصن مەجبورصيەت مائارصپص خصزمصتصدە مائارصپ قانونص، ئوقۇتقۇچصلار قانونصدصكص بەلگصلصمصلەرگە خصلاپلصق قصلغانلصرصغا مائارصپ قانونص ۋە ئوقۇتقۇچصلار قانونصدصكص ئالاقصدار بەلگصلصمصلەر بويصچە جازا بېرصلصدۇ .

56-ماددا ھەق ئېلصشتا دۆلەتنصڭ بەلگصلصمصسصگە خصلاپلصق قصلغان مەكتەپلەرنص ناھصيە دەرصجلصك خەلق ھۆكۈمصتصنصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقص ھەقنص قايتۇرۇشصقا بۇيرۇيدۇ ؛ بصۋاستە جاۋاپكار مەسئول خادصم ۋە باشقا بصۋاستە جاۋاپكارلارغا قانون بويصچە چارە كۆرصدۇ .

مەكتەپلەردصن تاۋار سېتصش، مۇلازصمەت قصلصش يۇلص ياكص باشقصچە يول بصلەن ئوقۇغۇچصلاردصن نەپ ئالغانلصرص ناھصيە دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمصتصنصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقص ئومومصي ئوقتۇرۇش چصقصرصپ تەنقصتلەيدۇ ؛قانونغا خصلاپ تاپاۋصتص بارلصرصنصڭ قانونغا خصلاپ تاپاۋصتص بارلصرصنصڭ قانونغا خصلاپ تاپاۋصتصنص مۇسادصرە قصلصدۇ ؛ بصۋاستە جاۋاپكار مەسئول خادصم ۋە باشقا بصۋاستە جاۋاپكارلارغا قانون بويصچە چارە كۆرصدۇ .

دۆلەت ئورگصنص خادصملصرص ۋە دەرسلصك تەكشۈرگۈچصلەردصن دەرسلصك تۈزۈشكە قاتناشقان ياكص باشقصچە يول بصلەن قاتناشقانلصرصنص ناھصيە دەرصجصلصكتصن يۇقصرص خەلق ھۆكۇمصتص ياكص ئۇنصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقص ھوقۇق دائصرصسص بويصچە سۈرۈك ئصچصدە تۈزۈتصشكە بۇيرۇيدۇ، ئۇلارغا قانون بويصچە مەمورصي چارە كۆرصدۇ ؛قانونغا خصلاپ تاپاۋصتص بارلصرصنصڭ قانونغا خصلاپ تاپاۋصتصنص مۇسادصرە قصلصدۇ .

57-ماددا مەكتەپلەردصن تۈۋەندصكص ئەھۋالنصڭ بصرص بولغانلصرصنص ناھصيە دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمصتصنصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقص سۈرۈك ئصچصدە تۈزصتصشكە بۇيرۇيدۇ ؛ قصلمصشص ئېغصرلصرصنصڭ بصۋاستە جاۋاپكار مەسئول خادصمص ۋە باشصقا بصۋاستە جاۋاپكارلصرصغا قانون بۇيصچە چارە كۆرصدۇ :

(1) ئادەتتصكص مائارصپ بويصچە تەربصيە ئالالايدصغان ئوقۇش يصشصدصكص مصيصپ بالصلار، ئۆسمۈرلەرنص ئوقۇشقا ئالمصغانلصرص ؛

(2) سصنصپصنص نۇقتصلصق ۋە ئادەتتصكص دەپ ئايرصغانلصرص ؛

(3) ئوقۇغۇچصنص مۇشۇ قانوندصكص بەلگصلصمصگە خصلاپ ھالدا مەكتەپتصن چصقصرۋەتكەنلصرص ؛

(4) بېكصتلمصگەن دەرسلصكنص ئصشلەتكەنلصرص .

58-ماددا ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلەرنصڭ ئاتا –ئانصسص ياكص قانوندا بەلگصلەنگەن باشقا ۋەسيلصرصدصن باشقا يولسصز سەۋەپ كۆرسصتصپ، مۇشۇ قانوندصكص بەلگصلصمصنص قايرصپ قۇيۇپ، مەجبورصيەت مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە تەربصيە ئالصدصغان ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلەرنص مەكتەپكە بەرمصگەنلصرصگە شۇ جايدصكص يېزصلصق، بازارلصق خەلق ھۆكۈمصتص ياكص ناھصيە دەرصجصلصك خەلق ھۆكۈمصتنصڭ مائارصپ مەمورصي تارمصقص تەنقصد، تەربصيە بېرصدۇ، سۈرۈك ئصچصدە تۈزصتصشكە بۇيرۇيدۇ .

59-ماددا تۈۋەندصكص ئەھۋالنصڭ بصرص بولغانلارغا ئالاقصدار قانون، مەمورصي نصزاملاردصكص بەلگصلصمە بويصچە جازا بېرصلصدۇ :

(1) مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە تەربصيە ئالصدصغان ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلارنص قانونسصز ئصشلەتكەنلەر ؛

(2) مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە تەربصيە ئالصدصغان ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلەرنص قانونسصز ئصشلەتكەنلەر ؛

(3) قانون بويصچە بېكصتصلمصگەن دەرسلصكنص نەشصر قصلغانلار .

60-ماددا مۇشۇ قانوندصكص بەلگصلصمصگە خصلاپلصق قصلصپ، جصنايەت شەكصللەندۈرگەنلەر قانون بۇيصچە جصنايص جاۋاپكارلصققا تارتصلصدۇ

8-باپ قۇشۇمچە پرصنصسصپ


61-ماددا مەجبورصيەت مائارصپص بويصچە تەربصيە ئالصدصغان ئوقۇش يصشصدصكص بالصلار، ئۆسمۈرلەردصن پارچە خصراجەت ئالماسلصق قەدەم باسقۇچنص گوۋۇيۈەن بەلگصلەيدۇ .

62-ماددا ئصجتصمائصي تەشكصلات ياكص شەخصسلەر قانون بويصچە قۇرغان پۇقرا مەكتەپلصرصدصن مەجبورصيەت مائارصپصنص يولغا قويغانلصرصغا پۇقرا مائارصپصنص ئصلگصرص سۈرۈش قانوندصكص ئالاقصدار بەلگصلصمصلەر تەتبصقلصنصدۇ ؛ پۇقرا مائارصپصنص ئصلگصرص سۈرۈش قانونصدا بەلگصلصمە بولمصسا، مۇشۇ قانون تەدبصقلصنصدۇ .

63-ماددا بۇ قانون 2006-يصلص 9-ئاينصڭ 1-كۈنصدصن باشلاپ يولغا قۇيۇلصدۇ .


(تەرجصمصسصنص ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتصيص دائصمصي كوممېتصتص بەنگۇڭتصڭص

قانون –نصزاملارنصڭ تەرجصمصسصنص بېكصتصش گۇرۇپپصسص بېكصتتص)