تۆرت خەلىپە

(قايتا نىشان بەلگىلەش ئورنى خۇلەڧائى راشىددىن)


تۆرت خەلىڧە ياكى خۇلەڧائى راشىدۇن (ئەرەبچە: الخلفاء الراشدون)، ھەزرىتى مۇھەممەد مۇستاڧا س.ئە.ۋ نىڭ ۋاڧاتىدىن سوڭرە "ئۈممەتنىڭ باشلىقى" سۈڧەتى بىلەن ۋەزىڧەلەندۈرۈلگەن خەلىپىلەردۇر. ئوردۇ ۋە ڧارسى سۇننىي مەنبئەلەردە تۆرت دوست (چھار يار\چار يار) دەپ ئىڧادە قىلىنماقتا. "تۆرت خەلىڧە" مەۋزۇسى شىئەلەر بىلەن سۇننىيلەردە ئوخشاشمايدۇ. شىئەلەرنىڭ ئورتاق قارىشى ھەزرىتى ئەلىنىڭ خىلاپەتكە قالغان ئۈچ خەلىپىدىن تېخىمۇ لايىقراق ئىكەنلىكى ۋە ئۇنىڭغا ناھەقچىلىك قىلىنغان دەپ قارىلىدۇ.

خەلىڧىلەر نۆۋەت بىلەن:

بەئزى مەنبئەلەردە بۇ تىزىملىككە پەقەتلا 6 ئايدەك بىر مۇددەت ۋەزىپە ئاتقارغان بەشىنچى خالىڧە ھەسەن بىن ئەلى ھەم قوشۇلۇپ يېزىلىدۇ.

شىئەلەرگە كۆرە خىلاپەت ئەلى بىن ئەبى تالىب مەركەدى بىلەن باشلايدۇ ۋە ئۇنىڭدىن كېيىن ئىماملار كېلىدۇ. سۈنئىلەرگە كۆرە، خەلىڧىلەرنىڭ ئەڭ پېشقەدەمى ئەبۇ بەكر، مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ ئەڭ ياقىن دوستىدۇر، مەككە ۋە مەدىنە دەۋرىدە دەۋرىدە دائىما يېنىدا بولغاندۇر. يەنە سۈننىي ئىتىقادىچە، بۇلار بىلەن بىرگە ھەزرىتى ئەبۇ بەكر قۇرئانى كەرىمدە ئىككى كىشنىڭ بىرى دەپ زىكىر قىلىنىشى[1]، تۇنجى خەلىپە بولىشىدا مۇھىم ئامىل بولغان.

مەنبەلەر

تەھرىرلەش

ئىسلام
 

ئىتىقادلار

ئاللاھنىڭ بار ۋە بىرلىكى
پەيغەمبەرلەر
مۇقەددەس كىتابلار
پەرىشتەلەر · تەقدىر
قىيامەت كۈنى

ئىبادەتلەر

شاھادەت · ناماز
روزا · زاكات · ھەج

مەتىنلەر & قانۇن

قۇئان · سۈننەت · ھەدىس
فىقىھ ·شەرىئەت · كەلام

تارىخ & مۇھىم شەخسلەر

زامان سىزىقى · مۇھەممەد (ئە.س)
ئەھلى بەيت · ساھابە
تۆرت خەلىفە · ئىمامەت  · خىلافەت
ئىسلامنىڭ تارقىلىشى

مەزھەبلەر

سۇننىي ·شىئە · سۇفىيلىك
قادىرىيلىك · ئىبادىيلىك
قۇرئانچىلىق · مەزھەبسىزلىك

مەدەنىيەت & جەمئىيەت

ئوقۇ-ئوقۇتۇش · سەنئەت
كالىندار · دېموگرافى  ·سىياسەت
ھېيت-بايراملار · مەسجىدلەر
قۇربانلىق ·پەلسەپە
ئىلىم-پەن ·ئاياللار

ئالاقىدار

ئىسلامچىلىق · ئىسلاموفوبى
مۆتىدىل ئىسلام · ئىسلام دۇنياسى
ئىسلام مىللىتى  · باشقا دىنلەر

  ئىسلام پورتالى