مۇسابايلار ئائىلىسى

مۇساباي ئائىلىسى Musabay Ailisi , (穆萨拜),(穆萨巴家族) ( The Musabay Family)

ئۇيغۇر دىيارىدىكى مەشھۇر ئائىلە مۇسابايلار ئائىلىسى

مۇسابايلارنىڭ ئەسلى يۇرتى بۇگۇنكى خىتتاي كونتروللىقىدىكى شىنجاڭ رايونىنىڭ جەنۇبىدىكى قەشقەر شەھرىدىن 27.26 كىلومېتىر غەرىبى شىمالىدىكى ئۇستۇن ئارتۇشنىڭ ئىكساق كەنتىدۇر.

مۇسابايلار ئائىلىسى ئۇيغۇرلار تارىخىدا موھىم رول ئوينىغان مەشھۇر ئائىلىلەرنىڭ بىرى ۋە ئۇيغۇرلارنىڭ ئەڭ مەشھۇر مۇلۇكدار، باي ئائىلىسىدۇر.

مۇسابايلار ئائىلىسى ئۇيغۇرلارنىڭ سانائەتلىشىشكە باسقان تۇنجى قەدىمىنى باسقان بىردىن بىر ئائىلەدۇر. ھەمدە ئۇيغۇرلاردىن يېتىشىپ چىققان تۇنجى ئۇيغۇر بۇرزۇۇئازىيە ئائىلىسى ۋە تۇنجى ئۇيغۇر كاپىتالىست ئائىلەدۇر.

مۇسابايلار ئائىلىسى ئۇيغۇرلار تارىخىدا ئۇيغۇر يېڭى مائارىپ ھەركىتى باشلاتقان، ئۇيغۇر يېڭى زامان مائارىپىىنىڭ تۇنجى تۆھپىكار ئائىلىسىدۇر. يېڭىچە مىللىي مائارىپنى يولغا قويغان، غەرىپ ئۇسلۇبىدىكى يېڭىچە تۇنجى مەكتەپ سالغان ئائىلەدۇر.

شۇنداقلا جەددىچىلىك ھەرىتىنى ئۇيغۇرلارنىڭ ۋەتىنىدە باشلاتقان ئائىلەدۇر.

مۇسابايلار ئائىلىسى بىر قولىدا مىللى يېڭى مائارىپ مەشئىلىنى، بىر قولىدا مىللى سانائەتنى بايرىقىنى كۆتەرگەن، قەلبىدە ئۇيغۇرلارنىڭ ئەركىنلىكى، ھۆرلىكىنى توشۇغان، ئىددىيىسىدە ئۇيغۇرلارنىڭ مۇستەقىللىقى ئۇچۇن ھەركەت قىلغان بىردىن بىر ئائىلىدۇر.

بۇ ھەيكەل، 1995- يىلى خىتتاي ھۆكۇمىتىنىڭ رۇخسىتى بىلەن، ئۇيغۇر يېڭى مائارىپىنىڭ باشلانغانلىقىنىڭ 110 يىلىلىقىنى خاتىرلەشتە تۇرغۇزۇلغان ئاكا- ئۇكا ھۇسەنباي - باھاۋۇدۇنباي مۇسابايلار خاتىرە ھەيكىلى، ئورنى ئىكساق مەكتەپ، ئۇستۇن ئارتۇش،

( ئەركىن ئاسىيا رادىئوسىنىڭ خەۋىرىگە كۆرە 2018 - يىلى خىتتاي ھۆكۇمىتى بۇ ھەيكەلنى چېقىۋەتكەن)

مۇساباي ئائىلىسىنىڭ توققۇز چوڭ تۆھپىسى

1- تۆھپە: مۇساباي تىرە زاۋۇدىنى قۇرۇشى.

مۇسابايلار تىرە زاۋۇدىنىڭ قۇرۇلىشى بىلەن، مۇسابايلار ئۇيغۇرلارنى سانائەتلىشىشكە يېتەكلىدى. ئۇيغۇر دىيارىغا بۇرزۇئازىيە ۋە كاپىتالىستىك ئىددىيەنى ئەكەلدى. ئۆزلىرى تۇنجى ئۇيغۇر بۇرزۇئازىيەسى ۋە تۇنجى ئۇيغۇر كاپىتالىستى بولدى.

مۇسابايلار تىرە زاۋۇدى 1909- يىلى غۇلجىداقۇرۇلغان. تىرە زاۋۇدنىڭ ئۇسكىنىلىرىنى ، تېخنىكلارنى باھاۋۇدۇن مۇساباي گېرمانىيەدىن ئەكەلگەن. ئۇيغۇر تېخنىكلارنى تەربىيەلەپ بېرىش ئۇچۇن توختاملىق گېرمان تېخنىكلارنىمۇ ئەكەلگەن. باھاۋۇدۇن مۇساباي 90 كۇنلىك مۆھلەت بىلەن زاۋۇد ئۇسكۇنىلىرىنى رۇسسىيە زېمىنى ئارقىلىق يۆتكەپ كېتىشكە رۇسسىيە بىلەن كېلىشكەن. پويىز، كېمە، چانا، ۋە ئات-كالا ھارۋۇلارغا سۆرۇتۇپ، نۇرغۇن يېڭى يول ۋە يېڭى كۆۋرۇكلەرنى ياساپ، مىڭ بىر جاپالار بىلەن 90 كۇنلىك مۆھلەت ئىچىدە رۇسسيە زىمىدىن ئامان ئېسەن ئۆتكۇزۇپ، 1906- يىلى غۇلجىغا يېتىپ كەلگەن.

زاۋۇد 1909- يىلى پۇتۇپ، تولۇق ئىشلەپچىقىرىشقا باشلىغان.

بۇ زاۋۇد ئەينى ۋاقىتتىكى چىڭ سۇلالىسى ھوكۇمرانلىقىدىكى شاڭخايدە ياپون- خىتتاي ھەمكارلىشىپ 1912- يىلى قۇرۇلغان خخ خخ زاۋۇتىدىنمۇ بۇرۇن قۇرۇلغان.

(شىرىپ خۇشتارنىڭ كىتابىغا قارالسۇن).

1949- يىلى خىتتايلار ئۇيغۇرلارنىڭ ئانا ۋەتىنى بولغان شەرقىي تۇركىستاننى بېسىۋالغاندا، مۇسابايلار ئائىلىسىنىڭ بىر قىسىم ئەزالىرى چەت ئەللەرگە قېچىپ كېتىدۇ، مۇسابايلار ئائىلىسىنىڭ قېچىپ كېتەلمىگەن ئەزالىرىنى تۇرمىگە سولايدۇ. پۇتۇن مال- مۇلكىنى مۇسادىرە قىلىدۇ. تىرە زاۋۇدنىمۇ مۇسادىرە قىلىۋېلىپ، خىتتاي ھۆكۇمىتىنىڭ باشقۇرىشىغا ئۆتكۇزۇپ بېرىدۇ.

2000- يىللاردىن باشلاپ، زاۋۇدنىڭ ئۇسكىنە ۋە سېخلىرىنى خىتتاي كۆچمەنلىرىگە سېتىپ بېرىدۇ. زاۋۇد قورۇسىنى چېقىپ، خىتتاي كۆچمەنلىرىنىڭ ئولتۇراق رايونىغا ئۆزگەرتىۋېتىدۇ. زاۋۇدنىڭ سىمبولى بولغان تۇرخۇننىمۇ 2004- يىلنىڭ باشلىرىدا چېقىۋېتىدۇ.

ئۇيغۇر تارىخىنىڭ نەمۇنىلىرىدىن بىرى بولغان، ئۇيغۇر سانائىتىنىڭ ۋە ئۇيغۇرلارنىڭ سانائەتلىشىشكە قاراپ ماڭغان تارىخىنىنىڭ گۇۋاھچىسى بولغان مۇسابايلار تىرە زاۋۇدى پۇتۇنلەي تۇگەيدۇ.

رەسىم: مۇسابايلار ئائىلىسىنىڭ بىر قىسىم ئەزالىرى. 1950- يىللاررنىڭ باشلىرى غۇلجا، مۇسابايلار تىرە زاۋۇد قورۇسى ئچىدە تارتىلغان خاتىرە رەسىم.

ئارقا رەت سولدىن ئوڭغا:

1. فىرىدون ، ئابلىز مۇساباينىڭ ئىككىنجى ئوغلى. 2. رۇقىيەگۇل خانىم، باھاۋۇدونباي قىزى، ئابلىز مۇساباينىڭ خانىمى. 3. رەبەگۇل خانىم، باھاۋۇدۇنباينىڭ خانىمى، رۇقىيەگۇل خانىمنىڭ ئاپىسى.

4. مەغپۇرە خانىم، باھاۋۇدۇنباينىڭ نەۋرىسى. ( مەريەم خانىمنىڭ قىزى). مەغپۇرە خانىمنىڭ يولدىشى غەنى، ئاخمەتجان قاسىمىنىڭ قوغدىغۇچىسى، ئاخمەتجان قاسىمىلار بىلەن بىللە ۋاپات بولغان/ئولتۇرۇلگەن. 5. نىجات، غەنىنىڭ ھەدىسىنىڭ ئوغلى.

ئالدىنقى رەت سولدىن ئوڭغا:

1. ئابدۇرسۇل، ئابلىز مۇساباينىڭ 5- ئوغلى. 2. ئەدىھەم، مەغپۇرە خانىمنىڭ ئوغلى(تاشكەنتتە).

3. دىلناۋاز، مەغپۇرە خانىمنىڭ قىزى(تاشكەنتتە). 4. كىملىكى نامەلۇم. 5. نىلۇفەر، مەغپۇرە خانىمنىڭ قىزى. 6.ئىلشات، ئابلىز مۇساباينىڭ كىچىك ئوغلى. 7.كىملىكى نامەلۇم

سۇرەت: زاۋۇدنى قوغداۋاتقان ئۇيغۇر كۇزەتچى، تەخمىنەن 1970- يىللار

ھۆججەت:1909-يلى غۇلجىدا قۇرۇلغان مۇسابايلار تېرە زاۋۇتىنىڭ تۇرخۇنى.png

زازاۋۇد تۇرخۇنىنىڭ ئەڭ ئاخىرقى كورۇنۇشى،2004- يىلىنىڭ بېشىدا خىتتاي ھۆكۇمىتى زاۋۇدنىڭ بۇ ئاخىرقى

يالدامىسى بولغان تۇرخۇننىمۇ چېقىۋەتكەن

2- تۆھپىسى: ئۇيغۇر يېڭى مائارىپ ھەركىتىنى باشلىشى، تۇنجى ئۇيغۇر يېڭىچە مەكتەپ سېلىشى، ۋە جەددىچە مەكتەپلەرنى ئېچىشى.

مۇسابايلار ئائىلىسى ئۇيغۇرلار تارىخىدا ئۇيغۇر يېڭى مائارىپ ھەركىتى باشلاتقان ئائىلەدۇر. يېڭىچە مىللىي مائارىپنى يولغا قويغان، غەرىپ ئۇسلۇبىدىكى يېڭىچە تۇنجى مەكتەپ سالغان ئائىلەدۇر.

خىتتاي ھۆكۇمىتىنىڭ ئېتىراب قىلغان نەشىرياتلىرىدا دىيىلىشىچە ئاكا – ئۇكا مۇسابايلار غەرىب ئۇسلۇبىدىكى يېڭىچە مەكتەپنى 1885- يىلى ئۇستۇن ئارتۇشنىڭ ئىكساق كەنتىدە قۇرغان دىيىلىدۇ.

ئەمما پىشقەدەم ئۇيغۇرلارنىڭ، شۇ مەكتەپتە مۇئالىملىق قىلغان پىشقەدەم مۇئالىملارنىڭ

1983- يىلى " مەشئەل " ژورنىلىغا بەرگەن بايانلىرى ۋە مۇسابايلار ئائىلىسىنىڭ بايانلىرىغا كۆرە مەكتەپ 1872- يىلى ياقۇببەگ قەشقەرگە ھۆكۇمرانلىق قىلىۋاتقان ۋاقىتتا قەشقەردە قۇرۇلغان. 1885- يىلى خىتتايلار/مانجۇلار ئۇيغۇرلارنىڭ ۋەتىنى - شەرقىي تۇركىستاننى بېسىۋالغاندىن كېيىن، 1885- يىلى قەشەردىن ئۇستۇن ئارتۇشنىڭ ئىكساق كەنتىگە يۆتكەشكە مەجبۇر بولغان ۋە يۆتكىگەن ئىكەن.

(ئۇيغۇرلارنىڭ ئانا ۋەتىنى شەرقىي تۇركىستاننى خىتتايلار 1885- يىلدىن بېرى شىنجاڭ (新疆) (Xinjang) ، يېڭى تۇپراق، يېڭى چېگرا، دەپ ئاتايدۇ)

مەكتەپنىڭ قۇرۇلغان ۋاقتى توغرىلىق" شىنجاڭ خەلىق" نەشىرياتى نەشىر قىلغان : "شىنجاڭ" يېقىنقى زامان تارىخىدىكى مەشھۇر شەخىسلەر، دىگەن كىتاپنىڭ 377- بەتتە "ئاكا-ئۇكا مۇسابايلار ۋە ئۇيغۇر يېڭى زامان مائارىپى "، دىگەن باپىدىمۇ قىسقىچە ئىزاھات بار.

مۇسابايلار ئاچقان بۇ مەكتەپنى " ھۇسەينىيە" مەكتىپى دەپ ئاتىغان. مەكتەپ ئېچىلغان دەسلەپكى يىلى 105 ئوقۇغۇچى بولغان، 25 ئ قىز ئوقۇغۇچى. 20 مۇئالىم ۋە مەكتەپ خىزمەتچىلىرى بولغان. ئەر مۇئالىمنى "ئەپەندىم"، ئايال مۇئالىمنى " موللائاچا" دەپ ئاتىغان.

سۇرەت: مەسۇت سابىرىنىڭ قىزى نەشىر قىلغان مەسۇت سابىرى ھەققىدىكى كىتابتىن ئېلىندى.

1920- يىلىنىڭ ئالدى- كەينىدە باھاۋۇدۇن مۇسابينىڭ غۇلجىدىكى مائارىپچىلار ۋە ئوقۇغۇچىلار بىلەن چۇشكەن سۇرئىتى.

ئارقا رەت ئۆرە تۇرغانلار سولدىن 2- كىشى مەسۇت سابىرى ، 5- كىشى سابىت ( ساۋۇت) مۇساباي ( باھاۋۇدۇن مۇساباينىڭ جىيەنى). 7- كىشى باىاۋۇدۇن مۇساباي.

3- تۆھپىسى: چەتئەلگە ئوقۇغۇچى چىقىرىشى

خىتتايلار چىڭسۇلالىسىنىڭ ھېمايسىدە چەتئەلگە ئوقۇغۇچى چىقىرىشنى 1872- يىلى باشلىغان ئىكەن. ئۇيغۇرلاردىن چەتئەلگە ئوقۇغۇچى چىقىرىشنى مۇسابايلار ئائىلىسى 1898- يىلى ئارتۇشلۇق كېرىم ئاخۇن دىگەن كىشىنى رۇسسىيەنىڭ ئورۇنبۇرۇگ شەھرىگە ئوقۇشقا چىقىرىش بىلەن باشلىغان. ( يېڭىچە مائارىپ بىلەن ئوقۇش ئۇچۇن). ئاكا – ئۇكا مۇسابايلار ئائىلىسىنىڭ چىقىمى بىلەن 30 غا يېقىن كىشىلەر موسكىۋا، قاھىرە، ئىستانبۇل، بېرلىن، پارىز ، تاشكەنت، ئورۇنبۇرگ ، قازان قاتارلىق شەھەرلەردە ئوقۇغان.

ئاكا- ئۇكا مۇسابايلار ئائىلىسى خۇددى ياپونلۇقلارنىڭ مىڭزىنىڭ يېڭىلىققا كۆچۇش ھەركىتىنى باشلىنىغىنىغا ئوخشاش، ئۇيغۇرلارنىڭمۇ يېڭىلىققا كۆچۇش ھەركىتىنى باشلىغان، يېڭىچە مائارىپقا، سانائەتلىشىشكە قاراپ مېڭىشنى باشلاتقان بىردىنبىر ئۇيغۇر ئائىلەدۇر.

رەسىم : تۈركىيە گالاتاساراي لىسېسىدە ئوقۇۋاتقان مۇساباي ئەۋلادلىرى ۋە باشقىلار. 1927- يىلى

ئالدىنكى رەت سولدىن: 1- كىشى: رەشىتھاجى . (ھۇسەنباي نىڭ سىڭلىسى، باۋدۇنباي نىڭ ھەدىسى ئومارا خانىمنىڭ نەۋرىسى.) 3-كىشى: ئابدۇلقېيۇم مۇساباي (قېيۇم مۇساباي، باھاۋۇدۇنباينىڭ ئوغلى) . 4-كىشى ئانۋەر مۇساباي ( ھۇسەنباي ۋە باھاۋۇدۇنباينىڭ ئىنىسى ئابلاھاجىنىڭ ئوغلى).

2- رەت سولدىن 1- كىشى ئابدۇلخەي (تۇركىيەدە ئىلخان مۇساباي دەپ ئاتالغان، ھۇسەنباي ئوغلى). 2- كىشى رەشىتھاجىنىڭ دادىسى ھېبىبۇللاھ ھاجىمنىڭ ئىنىسى ئابدۇراخمان ھاجى. 3-كىشى ئابدۇراخمان ئەپەندىم (شادى). 4- كىملىكى نامەلۇم كىشىنىڭ قۇچىقىدىكى بالا فۇئات مۇساباي (باھاۋۇدۇنباي ئوغلى). 5- كىشى ماخمۇت ئەبزى (تاتار).

3-رەت سولدىن 1-كىشى مەسۇد ئالدىگارۇپ (تاتار) 2- كىشى ئىسمايىل مۇساباي ( باھاۋۇدۇنباي ئوغلى).3- كىشى مىجىت مۇساباي ( ھۇسەنباي ئوشلى). 4- كىشى مالىك بېكتېمىر (تاتار). 5-كىشى مەھرۇسە خانىم (تاتار). 6-كىشى ئابلىز مۇساباي ( ھۇسەنباي ئوغلى). 7-كىشى ئابدۇلھاق (ئابلاخ) (ھۇسەنباي ۋە باھاۋۇدۇنباي ئىنىسى ھېسامىددىننىڭ ئوغلى).i)

4- تۆھپىسى: كەسپىي مائارىپنى يولغا قويىشى.

ئاكا – ئۇكا مۇسابايلار تىرە زاۋۇدىنىڭ ئۇسكۇنىلىرى غۇلجىغا يېتىپ كەلگەندىن كېيىن، 1908- يىلنىڭ ئوتتۇرلىرىدا زاۋۇد قورۇنىڭ يېنىدا، بۇگۇنكى ئىلى پىداگوكا ئۇنىۋېرسىتىنىڭ ئورنىدا، تېخنىك تەربىيەلەيدىغان، ۋە ئىشچىلارنى تەربىيەلەيدىغان مۇنتىزىم تېخنىك مەكتەپ ئاچقان، كېيىن خانىم – قىزلارنىڭمۇ تەربىيلىنىشى ئۇچۇن خانىم-قىزلار ئۇچۇن يېڭى كەسىپلەردىن رىشالە ئىشلەش ( كەشتىچىلىك) ، سەيپۇڭلۇق ( ماشىنچىلىق) قاتارلق خانىم قىزلارغا مۇۋاپىق كەسىپلەرنى تەسىس قىلغان.

ئۇيغۇرلارنىڭ مەشھۇر ئىككى گېنېرالى زۇنۇن تېيىپ ۋە مەمەتئىمىنوپلار مۇسابايلار غۇلجىدا ئاچقان بۇ كەسپىي مەكتەپتە ئوقۇپ يېتىلگەن.

5- تۆىپىسى: دارىلمۇئەللىمىن قۇرۇش.

1885- يىلى ئارتۇش ئىكساقتا تۇنجى ئۇيغۇر يېڭىچە مەكتەپنى سالغاندىن كېيىن، يۇرت -يۇرتلاردا ئېچىلىۋاتقان مەكتەپلەردىكى ئوقۇتقۇچى يېتىشمەسلىكنى ھەل قىلىش ئۇچۇن، باھاۋۇدۇن مۇساباي ئوسمانلى ئىمپېريەسى بىلەن سۆزلۇشۇپ، 1914- يىلى ئەخمەت كامال (Ahmet Kemal Ilkul) ئەپەندىمنى تەكلىپ قىلىپ، ئارتۇش ئىكساقتا دارىلمۇئەللىمىننى قۇرغان. يەنە ئابابەكرى ئەپەندىم، ئابدۇراخمان ئەپەندىم، مۇكەررەم قارى قاتارلىقلارنىمى تۇركىيەدىن تەكلىپ قىلىپ ، دارىلمۇئەللىمىننىڭ ئوقۇ- ئوقۇتۇش سۇپىتىنى يۇقۇرى كۆتۇرگەن.

سۇرەتتە: (تۈركىيەلىك تۈرك ئوقۇتقۇچى ئەخمەد كامال (ئالدىنقى رەت ئوتتۇرىدىكى بۇرۇتلۇق كىشى) ئاراتۇشتا تەسىس قىلىنغان "دارىلمۇ'ئەللىمىن ئىتتىھاد" مەكتىپىنىڭ ئوقۇتقۇچى- ئوقۇغۇچىلىرى بىلەن بىللە. 1914-يىلى، ئارتۇش ئىكساق. (ئەخمەت كامالنىڭ " تۇركىستان خاتىرلىرى " كىتابىىن ئېلىندى)

6- تۆھپىسى: ئېلىكتىر، تېلىفون، ئاپتوموبىل ۋە كىنونى ئېلىپ كىرىشى.

باھاۋۇدۇن مۇساباي تىجارەت بىلەن ياۋرۇپالارنى ئايلىنىپ يۇرگەندە، ياۋرۇپادىكى تەرەققىياتلارغا ئالاھىدە دىققەت قىلغان، ئۇيغۇرلارنىڭ بۇ تەرەققىياتلاردىن بەك كەينىدە قالغانلىقىغا ئېچىنغان. بۇ تەرەققىياتلاردىن ئۇيغۇرلارنىڭمۇ بەھرىمان بولۇشى ۋە ئۇيغۇرلارنىڭمۇ يېڭى تەرەققىياتقا يۇزلىنىشى ئۇچۇن كۆپ تىرىشچانلىقلارنى قىلغان. ۋە يۇقاردا دىيىلگەن تۆھپىلەرنى قىلغان. باھاۋۇدۇن مۇساباي گېرمانىيەدىن تىرە زاۋۇد ئۇسكىنىلەرنى ئەكەلگەن ۋاقىتتا، زاۋۇد ئۇچۇن زۆرۇر بولغان ئېلىكتىرىكنىمۇ بىرگە ئەكەلگەن( ئېلىكتىر گېنېراتور)، يەنە تېلىفون، كىنو، ئاپتوموبىل (ماشىنا) ئەكەلگەن.

شۇ ۋاقىتتا ئىلىدا ۋە پۇتۇن ئۇيغۇر ۋەتىنىدە كىنو قويۇش ۋە كۆرۇش يوق ئىدى. مۇسابايلار تۇنجى كىنو قويۇش ئاپپاراتى ۋە كىنونى گېرمانىيەدىن ئەكەلگەن.

شۇ ۋاقىتتا ئىلى ھەربى رايون جاڭجۇنىنىڭلا ئۆيى بىلەن ئىشخانىسىدا تېلىفون بار ئىدى. مۇسابايلارنىڭ " زاۋۇد قورۇسى" بۇگۇنكى ئىلى تېرە زاۋۇدنىڭ ئورنى ، " مەكەپ قورۇسى" بۇۇگۇنكى ئىلى پىداگوكا ئۇنىۋېرسىتىنىڭ ئورنى، " كانتور (كونتورول) قورۇ" ، مۇسابايلارنىڭ باش شىتاب ئىشخانىسى، بۇگۇنكى غۇلجا شەھەرلىك خەلىق مەيدانىنىڭ ئورنىدا ، " مويكا قورۇ"، "باغ قورۇ"، بۇ ئىككى قورۇ بىر بىرىگە تۇتاش بولۇپ، بۇگۇنكى ئىلى ئوبلاسلىق پارتىكوم قورۇسىىىڭ ئورنى قاتارلىق ئىش ئورۇنلىرى ۋە ئۆيلىرى بىلەن تېلىفون باغلىنىش لېنىيەسىنى قۇرغان.

باھاۋۇدۇن مۇسباي گېرمانىيەدىن مېرسېدېس ماركىلىق ماشىنا ئەكەلگەن، ئۆيى، زاۋۇد، مەكتەپ، مويكا، باغ قورۇ ۋە كونتور قورۇلارغا مېرسېدېس ماشىنا بىلەن بارغان. شۇ ۋاقىتتا غۇلجىدا پەقەت ئىلى ھەربىي رايۇن جاڭجۇنىنىڭ ياپونيەدىن ئەكەلگەن، ھۆكۇمەت تەمىنلىگەن مىتسۇبىشى ماركىلىق ماشىنىسى بار ئىدى.

7- تۆھپىسى: پۇتبولنى ئەكىرىپ، پۇتبول ھەركىتى باشلاش.

ئاكا- ئۇكا مۇسابايلار 1905- يىلى تۇركىيەگە ئوقۇشقا چىقارغان تۇرسۇن ئەپەندى بىلەن ئابدۇراخمان ( شادى) ئەپەندىلەر ئوقۇش پۇتتۇرۇپ، 1915- يىلى ۋەتەنگە قايتىپ كەلگەندە، ئىكساقتىكى ئوقۇتقۇچىلارغا پۇتبول ئويناشنى ئۇگەتكەن.

ئابدۇراخمان ئەپەندى 1920- يىلى غۇلجىدا تولۇقسىز مەكتەپكە مۇدىر بولغاندا ، غۇلجىدا تۇجى پۇتبول مۇسابىقىسى ئورۇنلاشتۇرغان.

تۇرسۇن ئەپەندى ئىكساقتىكى " ھۇسەينىيە' مەكتەپ پۇتبول كوماندىسىنى قۇرغان ۋە پۇتبول ھەركىتىنى قەشقەر دىيارىغا كېڭەيتكەن.

ئىكساق پۇتبول كوماندىسى شۇ ۋاقىتتىكى ئەنگىلىيە، شىۋىتسىيە، سوۋېت ئىتتىپاقى كونسۇل كوماندىلىرى بىلەن مۇسبىقە ئويناپ، ئۇلارنى ئۇتقان.

مۇسابايلار ئائىلىسى ئۇيغۇر يېقىنقى زامان تەنتەربىيە ھەركىتىنىڭ تاراتقۇچىلىرىدۇر.

8- تۆھپۇسى: چارۋا نەسلىنى يېڭىلاش.

ئىلى رايونى بىپايان يايلاقلارغا ئىگە چارۋۇچىلىق رايونى. چارۋۇچىلىق ئاكا- ئۇكا مۇسابايلار تىجارىتىنىڭ موھىم بىر قىسمى ۋە ئاساسى ئىدى. مۇسابايلارنىڭ ئىلى رايونىنىڭ ھەممە يەرلىرىدە يايلاقلىرى بار ئىدى. بۇ يايلاقلاردا نۇرغۇن چارۋۇلىرى بار ئىدى.

مەسىلان: كۆلىلەڭسۇ، يالغۇز تېرەك، نىلقا، سۇپتاي، كۇنەس، تېكەس، ۋە بايىمبۇلاقنىڭ يۇلتۇز يايلىقىدا چوڭ – كىچىك چارۋۇلىرى بار ئىدى. ئاكا- ئۇكا مۇسابايلار چارۋۇلارنىڭ سۇپىتىنى ئۆستۇرگەن، يېڭى نەسىل چارۋۇلارنى چەتئەلدىن ئەكەلگەن.

يۇڭ توقۇمىچىلىق ئۇچۇن يۇڭلۇق ئاق ( مېتىس) قوينى چەتئەلدىن كىرگۇزگەن. مويكىدا يۇڭىنى يۇيۇپ، ئېكسپورت قىلغان. كۆپ سۇت بېرىدىغان سۇتلىك ئالا كالىنىمۇ چەتئەلدىن ئەكىلىپ، قوي ۋە كالا نەسلىنى كۆپەيتكەن.

9- تۆھپىسى: مۇسابايلار روھىنى يارىتىش.

ئاكا-ئۇكا مۇسابايلار تىجارەتلىرىنىڭ چەتەللەرگە كېڭىيىشى بىلەن، ئۇلار ياۋرۇپا دەۋلەتلىرى، تۇركىيەلەردە تىجارەت قىلغان، ئۇلار چەتەللەردىكى مائارىپ تەرققىياتى ، يېڭىچە ئوقۇ- ئوقۇتۇش ئىشلىرىنىڭ تەرەققىياتى، سانائەتتىكى تەرەققىياتلار، ياۋرۇپادىكى ئەركىنلىك، ھۆرلۇكلەر، دېموكىراتىك ھەركەتلەردىن ئىلھام ئالغان. ئۇيغۇر خەلقىنىڭ تەقدىرىدە ئۆزگۇرۇش ھاسىل قىلىش ئۇچۇن، چەتەلنىڭ ئىلغار تېخنىكىلىرىنى، ئۇسلۇبلىرىنى، ئىددىيەلىرىنى ئۇيغۇرلار ۋەتىنىگە ئەكەلگەن.

ئاكا- ئۇكا مۇسابايلار ئۇيغۇرلارنىڭ دۇنيادىكى تەرققىياتلاردىن بەك ئۇزاقتا قالغانلىقىنى ھېس قىلغان ۋە ئېچىنغان، ئۇلار ئۇيغۇرلارنىڭمۇ خۇددى باشقا خەلىقلەردەك ئەركىن، ھۆر، ئۆز ئالدىغا مۇستەقىل ياشاش ھەققىنىڭ بارلىقىنى تونۇپ يەتكەن.

ئەمما ئەينى ۋاقىتتىكى ئۇيغۇر خەلقىنىڭ مەدىنىيەت سەۋىيەسىنىڭ بەك تۆۋەنلىكى، ئۇيغۇرلارنىڭ ئىلغار تېخنىكىلاردىن، دۇنيا تەرەققىياتىدىن بەك يىراقتا ئىكەنلىكى، ئىلغار كىشىلەرنىڭ ئازلىقى، سىياسىي ئاڭنىڭ پەقەتلا يوقلىقى قاتارلىق بىر تالاي كامچىلىق، ئاجىزلىقلار، يېتەرسىزلىكلەر تۇپەيلىدىن، ئاۋۋال خەلىقنىڭ مەدىنىيەت سەۋىيەسىنى ئۆستۇرۇش، ئوقۇمۇشلىق، بىلىملىك كىشىلەرنىڭ كۆپىيىشىگە شارائىت يارىتىش، خەلىقنىڭ ئىقتىسادىي ئەھۋالىنى ياخشىلاش، خەلىقنى ئويغىتىشنى نىيەت قىلغان.

ۋە يۇقاردا دىيىلگەندەك تۆھپىلەرنى يارىتىش ئارقىلىپ، ئۇيغۇرلارنىڭ ئىقتىسادىنى ياخشىلاش، مەدىنىيەت سەۋىيەسىنى ئۆستۇرۇش، سىياسىي جەھەتتىن تەربىيەلەش، مىللەتچىلىك، ۋەتەنپەرۋەرلىك روھىنى ئوستۇرۇش پائالىيەتلىرىئىنى ئېلىپ بارغان.

مۇسابايلار ئائىلىسى ۋەتىنىمىزدىكى ئويغىنىشلاردىن كېيىنكى ئىنقىلاپلارغا ماددي ۋە مەنىۋى جەھەتتىن كۆپ ياردەملەرنى قىلغان ۋە بىۋاستە ئىشتىراك قىلغان.

بىرىنجى ۋە ئىككىنجى قېتىملىق جۇمھۇرىيەتلەرنىڭ قۇرۇلىشىدا موھىم رول ئوينىغان. ماددى ۋە مەنىۋى جەھەتتىن قوللىغان. ھەر ئىككىلى جۇمھۇرىيەتتە مىنىستېرلىك ۋەزىپىلىرىنى ئۆتىگەن.

ئوبۇلھەسەن مۇساباي ( Obulhesen I Musabay) ( ئاكا – ئۇكا مۇسابايلرنىڭ ئۇكىسى، شىڭشىسەي 1934- ئۆلتۇرۇۋەتكەن) بىرىنجى قېتىملىق جۇمھۇرىيەتتە سودا- سانائەت مىنىستىرى بولغان. تەلەت مۇساباي (Telet Musabay) ( ھۇسەنبەينىڭ ئوغلى) كاتىبلىق خىزمىتىنى قىلغان.

ئىككىنجى جۇمھۇرىيەتتە ئانۋەر مۇساباي ( Anwer Musabay ) ( ئاكا – ئۇكا مۇسابايلارنىڭ ئۇكىسى ئابلاھاجىمنىڭ ئوغلى). مالىيە مىنىستىرى بولغان. ئىسمايىل مۇساباي (Ismayil Musabay) ( باھاۋۇدۇنباينىڭ چوڭ ئوغلى) مەركىزى بانكا مۇدىرى ۋە قورال -ياراق سېتېۋېلىش بۆلۇمىنىڭ مۇدىرى بولغان .

ئىككىنجى جۇمھۇرىيەت ئارمىيەسىنىڭ پۇتۇن ئاياق كېيىمىنى، قىشلىق ئۆتۇك، قىشلىق تىرە پەلتۇ، ئاتلارنىڭ ئىگە جابدۇقلىرىنى مۇسابايلار تىرە زاۋۇدى تەمىنلىگەن.

ئۇيغۇرلارنىڭ يېقىنقى 100 يىللىق تارىخىدا ھەم سىياسەتتە، ھەم ئىقتىساددا، ھەم مائارىپتا ئۇيغۇر خەلقى ئۇچۇن خىزمەت قىلغان ئىككى مەشھۇر تۆھپىكار ئائىلە بار. ئۇلار: مۇسابايلار ئائىلىسى ۋە مۇھىدىلار ئائىلىسىدۇر.

مۇسابايلانىڭ ئەجدادلىرى ۋە ئەۋلادلىرى Musabaylarning Ejdatliri we Ewlatliri

مۇسابايلارنىڭ ئەجداتلىرى:

خخ خخ خخ تۇردى قۇم---ئابدۇرسۇلباي---مۇساھاجىم – ھۇسەنباي، باھاۋۇدۇنباي ۋە بۇلارنىڭ ئەۋلادلىرى بولۇپ داۋام قىلىپ كەلمەكتە.

مۇساھاجىنىڭ پەرزەنتلىرى:

مۇساھاجى : 1809--1895

مۇساھاجىمنىڭ 3 ئايالدىن 6 ئوغۇل، 2 قىز، جەمى 8 پەرزەنتى بولغان.

1- ئايالى سوپۇرا خانىمدىن: (1).ھۇسەنباي ھاجى، (2). باھاۋۇدۇنباي.

2- ئايالى ھەمىدە خانىمدىن: (3). ئۆمارا خېنىم، (4). ئىماممۇھامماد.

3- ئايالى سۇزۇك خانىمدىن : (5). ھېپىرا خېنىم، (6). ھېسامىدىن ھاجى، (7).ئوبۇلھەسەن ھاجىم، (8).ئابدۇللا ھاجى ( ئابلاھاجى).

مۇساھاجىم ۋاپات بولغاندىن كېيىن، مۇساھاجىمنىڭ مىراسلىرى 3 ئايالىدىن بولغان 8 بالىسىغا تەقسىم قىلىنغان. مۇساھاجىمنىڭ بىرىنجى ئايالى سوپۇرا خانىمدىن بولغان ئىككى ئوغلى ھۇسەنباي ۋە باھاۋۇدۇنباي ئاكا – ئۇكا ئىككەيلەن قىلىۋاتقان تىجارەتلىرىنى بىرلەشتۇرگەن ۋە بىرلىشىپ تىجارەت قىلىشنى داۋاملاشتۇرغان. ئۇلار قىلىۋاتقان تىجارىتىنى ۋەتەننىڭ جەنۇبىدىن شىمالىغا ۋە چەتەللەرگە كېڭەيتكەن.

خخ- يىلى روسسىيەنىڭ پايتەختى سانتپېتېربۇرگتا ھۇسەنباي ۋە باھاۋۇدۇنباي ئاكا- ئۇكا ئىككەيلەن بىرلىشىپ: “مۇساباي قېرىنداشلار ھەسسىدارلىق “ شىركىتىنى قۇرغان.

رەسىم قويىلىدۇ

بۇ ئىككى ئاكا- ئۇكىلار شۇندىن ئېتىبارەن ياۋرۇپا، روسسىيە ۋە تۇرۇكلەرنىڭ قائىدىسى بويىچە “مۇساباي “ دىگەن ئىسىمنى ئۆزلىرىنىڭ ئائىلىسىنىڭ ئائىلە ئىسمى ( فامىلە نامى، سويادى) قىلىپ تاللىغان. شۇندىن ئېتىبارەن بۇ ئىككى ئاكا –ئۇكىنىڭ ۋارىسلىرى مۇساباي دىگەننى ئائىلە ئىسمى ( فامىلە نامى)، ( سويادى) قىلىپ قوللىنىپ كەلمەكتە.

روسسىيەدە، كېيىنچە سوۋېت ئىتتىپاقىدا مۇسابايېۋ (مۇسابايوف) دەپ ئەرلەرگە، مۇسابايىۋا دەپ ئاياللارغا قوللىنىپ كەلگەن.

مۇساباي دىگەن بۇ فامىلىنى ھۇسەنباي ۋە باھاۋۇدۇنباينىڭ قېرىنداشلىرى ۋە ئۇلارنىڭ بىر قىسىم پەرزەنتلىرىمۇ فامىلە قىلىپ قوللانغان.

مەسىلەن: ھۇسەنباي ۋە باھاۋۇدۇنبيلارنىڭ ئۇكىسى ئوبۇلھەسەن ، ۋە ئابلاھاجىمنىڭ ئوغلى ئانۋەر (ئەنۋەر) مۇسابايلار.

ھۇسەنباي ھاجىمنىڭ پەرزەنتلىرى Husenbay hajimning perzentliri

ھۇسەنباينىڭ بىر نەچچە ئايالىدىن 7 ئوغۇل، 2 قىزى بولغان

1. ساۋۇت ئەپەندىم - Sawut Musabay (ساۋۇت مۇساباي)، 1972- يىللىرى تۇركىيەدە ۋاپات بولغان.

2- ئابدۇلئازىز ئەپەندىم -Abliz Musabay ( ئابلىز مۇساباي)، 1984-يىلى ئۇرۇمچىدە ۋاپات بولغان.

.3- ئابدۇلمىجىت ئەپەندىم - Mijit Musabay (مىجىت مۇساباي)، 1970-يىللىرى تاشكەنتتە ۋاپات بولغان

4- ئابدۇلئەخەت ئەپەندىم - Ablet Musabay (ئابلەت مۇساباي (1987-يىلى غۇلجىدا ۋاپات بولغان.)

(ئابلەت مۇساباي 1930-يىللىرى تۇركىيەدىكى ئوقۇشىنى تۇگۇتۇپ، موسكىۋا ئارقىلىق ۋەتەنگە قايتىشىدا، رۇسلار پانتۇركىست، تۇركلەرنىڭ جاسۇسى دەپ، قولغا ئېلىپ، سېبىريەگە پالىۋەتكەن، ئابلەت مۇساباي سېبېريە تۇرمىسىگە سۇت ئەكىلىدىغان ماشىنا شوپۇرى رۇس ئايال بىلەن سۆزلۇشۇپ، سۇت باكنىڭ ( سۇت تۇڭنىڭ) ئىچىگە مۆكۇنۇپ، سېبېريە تۇرمىسىدىن قېچىپ، ئالتاي تاغلىرىدىن ئۆتۇپ، ئالتايغا، ئاندىن غۇلجىغا يېتىپ كەلگەن.)

5- تەلەت ئەپەندىم- Telet Musabay ( تەلەت مۇساباي). 1999-يىلى سەئۇدىدا ۋاپات بولدى. تۇركىيەگە دەپنە قىلىندى. تەلەت مۇساباي 1920- يىللارنىڭ ئاخىرلىى تۇركىيەدىكى ئوقۇشىنى تۇگۇتۇپ، ھىندىستان ئارقىلىق ۋەتەنگە قايتىش سەپىرىدە، بومبايدا بىر مەزگىل ئوقۇتقۇچىلىق قىلغان. 1933- يىلى 1- قېتىملىق شەرقىي تۇركىستان جۇمھۇرىيىتى قۇرۇلۇش ھارپىسىدا ۋەتەنگە قايتىپ كەلگەن ۋە ھۆكۇمەتتە كاتىبلىق خىزمىتىنى قىلغان.

ئۇرۇمچى 1-ئىيۇل توقۇمىچىلىق زاۋۇدىنى مۇسابايلار سالغان. يەرنى خىتتاي ھۆكۇمىتى كۆرسەتكەن، قۇرۇلۇش ئىشچىلىرنى خىتتاي ھۆكۇمىتى تەمىنلىگەن، باشقا بارلىق چىقىملارنى مۇسابايلار ئائىلىسى چىقارغان. زاۋۇدنىڭ بىرىنجى باسقۇچى پۇتۇپ بولۇپ، ئىككىنجى باسقۇچلۇق توقۇمۇچىلىق ماشىنىلىرىنى ئەكىلىش ئۇچۇن، تەلەت مۇساباي 2-قېتىم نەچچە ئون ماشىنىدا يۇڭ، تىرە، ئۇچەي ۋە بىر مىقداردا ئاتۇنلارنى ئېلىپ، ۋاڭجېننىڭ تەستىقى بىلەن شاڭخايگە بارىدۇ. پۇتۇن ماللارنى سېتىپ بولۇپ، تىيەنجىنگە بېرىپ، بىر رۇس پاراخوتى بىلەن كېلىشىپ، خوڭكوڭغا ، ئاندىن تۇركىيەگە قېچىپ كېتىدۇ. خىتتاي ھۆكۇمىتىنى قوياپ قاچىدۇ.

6- ئابلاي ئەپەندىم (ئابدۇلخەي، تۇركىيەدە ئىلھام مۇساباي دەپمۇ ئاتالغان ئىكەن)، تۇركىيەدە ۋاپات بولغان.

7- دىلنىۋاز خېنىم،1984- لوندوندا ۋاپات بولغان.

8- نىلۇفەر خېنىم، 1982- يىلى پارىجدا ۋاپات بولغان.

9- فىكرات ئاپەندىم. ياپونىيەدە ۋاپات بولغان.

باھاۋۇدۇنباينىڭ پەرزەنتلىرى Bahawudun Musabay perzentliri

باھاۋۇدۇنباينىڭ 10 دىن كۆپ ئايالىدىن 4 ئوغۇل، 9 قىز، جەمى 13 پەرزەنتى بولغان.

1-ئىسمايىل ئەپەندىم Ismayil Musabay (ئىسمايىل مۇساباي)، 1980-يىلى ئۇرۇمچىدە ۋاپات بولغان.

2- ئابدۇقېيۇم ئەپەندىم Qeyum Musabay ( قېيۇم مۇساباي). . 1980- يىللىرى ئۇرۇمچىدە ۋاپات بولغان.

قېيىم مۇساباي تۇركىيەدىكى ئوقۇشىنى تۇگۇتۇپ، 1930-يىللاردا گېرمانىيەگە بېرىپ، ئۇ يەردە بىر مەزگىل ئوقۇپ، رۇسيە ئارقىلىق ۋەتەنگە قايتىپ كەلگەن.

3- ئابدۇلئەلا ئەپەندىم Abdulela Musabay ( ئابدۇلئەلا مۇساباي)، 1995-يىلى 12-ئاينىڭ 5- كۇنى غۇلجىدا ۋاپات بولغان.

ئابدۇلئەلا مۇسابايدىن باشقا ئاكا-ئۇكا مۇسابايلارنىڭ ۋە قېرىنداشلىرىنىڭ ئوغۇللىرى، ھەتتا چوڭ ئوغۇل نەۋرىلىرى ئستانبۇلدىكى گالاتاساراي مەكتىپىدە ئوقۇغان.

4- فۇئات ئەپەندىم Fuat Musabay ( فۇئات مۇساباي)، 1989- يىلى قىشتا ئالماتىدىن ئۇرۇمچىگە ۋەتەن زىيارىتىگە كەلگەندە، ئۇرۇمچىدە ۋاپات بولغان.

5- زۇۋارا خېنىم، غۇلجىدا ۋاپات بولغان.

6- رەھىمە خېنىم. غۇلجىدا ۋاپات بولغان.

7- بۇۋى مەريەم خېنىم. غۇلجىدا ۋاپات بولغان.

8- پاتىگۇل خېنىم. 1980-يىللىرى ئىستانبۇلدا ۋاپات بولغان.

9- شەمشىقەمەر خېنىم. 1980- يىللىرى تاشكەنتتە ۋاپات بولغان.

10- رۇقىيەگۇل خېنىم، 1970-يىللارنىڭ باشلىرىدا ئۇرۇمچىدە ۋاپات بولغان.

11- بۇۋىسارا (بۇسارا) خېنىم. ئائىلىسى ھەققىدە مەلۇمات يوق.

12- بېلىقىز خېنىم. 1990-يىللىرى غۇلجىدا ۋاپات بولغان. (1940-يىللاردا شەرقىي تۇركىستاندىن مىللەت ۋەكىلى بولۇپ، نەنجىڭدىكى گومىنداڭلنىڭ بىر قۇرۇلتايغا قاتناشقان).

13- ساپۇرا خېنىم. 2004- يىلى تاشكەنتتە ۋاپات بولغان.

سۇرەت: تەلەت مۇساباينىڭ توي خاتىرىسى، 1930-يىللارنىڭ ئاخىرلىرى، غۇلجا

1- رەت ئوتتۇردىكى كىشى تەلەت مۇساباي.

1-رەت ئوڭدىن 1- كىشى ئانۋار مۇساباي.

1-رەت سولدىن 1 - كىشى ئوتامىش يۇنىچ (تەلەت مۇساباينىڭ خانىمى ماھىرە شانىمنىڭ ئۇكىسى).

2 - رەت ئودىن 4-كىشى ئابدۇقېيۇم (قېيۇم) مۇساباي. 7- كىشى ئابدۇلھاق مۇساباي.

مۇساباي ئائىلىسىنىڭ بىر قىسىم بايۋەتچىلىرى

يۇقۇردىن 1-رەت سولدىن ئوڭغا:

1. ئىلماس، 2. توخسۇن، 3. مىدات، 4. ئابدۇقېيۇم مۇساباي، 5. ئالىزا.

يۇقۇردىن 2- رەت:

1.ئابلىز مۇساباي، 2. ئابلەھەت (ئابلەت) مۇساباي. 3. ماخمۇتھاجىم (مىداتنىڭ دادىسى). 4. ئىسمايىل مۇساباي،

5. ئابدۇمىجىت (مىجىت) مۇساباي.

ئالدىنقى رەتتىكى كىشى جاۋۇد مۇساباي، ( ساۋۇد مۇساباينىڭ ئوغلى، ھۇسەنباينىڭ چوڭ نەۋرىسى).

1950-يىللارنىڭ باشلىرى بولىشى مۇمكىن، ئۇرۇمچى، ئابلىز مۇساباي ئائىلىسەدە.

ئالددىنقى رەت سولدىن ئوڭغا:

1- كىشى مىجىت مۇساباي.

ئىككى كىچىك بالا ئابلىز مۇساباينىڭ باللىرى ( ئىلشات كىچىك ئوغلى، دىلشات كىچىك قىزى)

ئوتتۇرىدىكى رۇقىيەگۇل مۇساباي ( باھاۋۇدۇنباي قىزى)، ئابلىز مۇساباينىڭ خانىمى.

3- كىشى ئابلىز مۇساباي، يېنىدا ئۆرە تۇرغىنى 5- ئوغلى ئابدۇرسۇل.

ئارقى رەت سولدىن ئوڭغا:

1- كىسى فۇئات مۇساباي ( باھاۋۇدۇنباينىڭ كىچىك ئوغلى)

2.كىشى ئايتەكىن، ئابلىز مۇساباينىڭ چوڭ قىزى

3- كىشى رىشات، ئابلىز مۇساباينىڭ چوڭ ئوغلى. 1970-يىلى ئۇرۇمچىدە قەستلەپ ئولتۇرۇلگەن.

1950-يىللارنىڭ ئاخىرلىرى، ئۇرۇمچىدە ئوقۇۋاتقان مۇساباي ئەۋلادلىرى

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:1950-_%D9%8A%D9%89%D9%84%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%86%D9%89%DA%AD_%D8%A6%D8%A7%D8%AE%D9%89%D8%B1%D9%84%D9%89%D8%B1%D9%89%D8%8C_%D8%A6%DB%87%D8%B1%DB%87%D9%85%DA%86%D9%89%D8%AF%DB%95_%D8%A6%D9%88%D9%82%DB%87%DB%8B%D8%A7%D8%AA%D9%82%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%87%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%8A_%D8%A6%DB%95%DB%8B%D9%84%D8%A7%D8%AF%D9%84%D9%89%D8%B1%D9%89.png

ئالدىنقى رەت ئوڭدىن سولغا:

1.ئىسمەت (ئەنۋەر مۇساباينىڭ ئىنىسى) 2. ئالىيەم (ئىسمەتنىڭ ئايالى، ھېمىت ھاجىمنىڭ قىزى) 3. فۇئات مۇساباي (باھاۋۇدۇنباينىڭ كىچىك ئوغلى)

4. ئايتەكىن (ئابلىز مۇساباينىڭ قىزى، ئاتا تەرەپتىن ھۇسەنباينىڭ، ئانا تەرەپتىن باھاۋۇدۇنباينىڭ نەۋرىسى) 5. رىشات (ئابلىز مۇساباينىڭ ئوغلى، ئاتا تەرەپتىن ھۇسەنباينىڭ، ئانا تەرەپتىن باھاۋۇدۇنباينىڭ نەۋرىسى) 6. ساباھات (ئابلىز). مۇسابانىڭ قىزى، ئاتا تەرەپتىن ھۇسەنباينىڭ، ئانا تەرەپتىن باھاۋۇدۇنباينىڭ نەۋرىسى) 7. پايزى).

ئارقا رەت سولدىن ئوڭغا

1. باھاۋۇدۇن ئىئى مۇساباي (ئابدۇلەلا مۇساباينىڭ چوڭ ئوغلى، باھاۋۇدۇن ئى مۇساباينىڭ نەۋرىسى) 2. سەيىدە (ئابدۇلھەق ئەفەندىمنىڭ قىزى) 3. ئاخمەت (ئابلاھاجىمنىڭ ئوغلى، ئەنۋەر مۇساباينىڭ ئىنىسى) 4. دىلبەر (ئابلىز مۇساباينىڭ قىزى، ئاتا تەرەپتىن ھۇسەنباينىڭ، ئانا تەرەپتىن باھاۋۇدۇنباينىڭ نەۋرىسى) 5.ھۇسەيىن (ئوبۇلھەسەن1 مۇساباينىڭ ئوغلى) 6. ئايتەن (ئىسمايىل مۇساباينىڭ چوڭ قىزى، باھاۋۇدۇنباينىڭ نەۋرىسى). 7 فېرىدۇن (ئابلىز مۇساباينىڭ ئوغلى، ئاتا تەرەپتىن ھۇسەنباينىڭ، ئانا تەرەپتىن باھاۋۇدۇنباينىڭ نەۋرىسى).

ئابلىز مۇساباي ۋە ئىسمايىل مۇسابايلار ئائىلىسى 1970-يىللارنىڭ باشلىرى، ئۇرۇمچى:

ئالدىنقى رەت سولدىن ئونغا:

1-گۇلنار، ئابلىز مۇساباينىڭ ئىككىنجى قىزى دىلبەرنىڭ چوڭ قىزى

2-قۇچاقتا بالا تۇتۇپ تۇرغان خانىم ئاسىيە خانىم، قېيىم مۇساباينىڭ خانىمى، ئارۇزلۇق، سابىرخاجىيوپلاردىن.

3- قۇچاقتا بالا تۇتۇپ تۇرغان كىشى ئىسمايىل مۇساباي

4- قۇچاقتا بالا تۇتۇپ تۇرغان خانىم ؟؟؟

5- قۇچاقتا بالا تۇتۇپ تۇرغان كىشى ئابلىز مۇساباي

6- قۇچاقتا بالا تۇتۇپ تۇرغان خانىم ؟؟

ئارقا رەت سولدىن ئونغا:

1- دىلشات، ئابلىز مۇساباينىڭ كىچىك قىزى

2- كەنان ياكى ئىلبەك، ئىسمايىل مۇساباينىڭ ئوغلى

3- ئايتەن، ئىسمايىل مۇساباينىڭ چوڭ قىزى. 17- ئوتتۇرىدا مۇئالىم ئىدى

4- ؟؟

5- ساباھەت، ئابلىز مۇساباينىڭ 3- قىزى

6- ؟؟؟

7- دىلبەر، ئابلىز مۇساباينىڭ 2-قىزى

8- ئابدۇرسۇل، ئابلىز مۇساباينىڭ 5-ئوغلى،

9- تومرىز، ئىسمايىل مۇساباينىڭ 2-قىزى. سەنئەت ئىنىستۇتنىڭ پىئانو ئوقۇتقۇچىسى.

ئابلىز مۇساباي پەرزەنتلىرى بىلەن، 1971-يىلى 9-ماي، ئۇرۇمچى.

1- رەت سولدىن سولغا

1.ساباھەت، ئابلىز مۇساباينىڭ 3-قىزى، 2. ئوتتۇرىدىكى ئابلىز مۇساباي، 3. دىلبەر ئابلىز مۇساباينىڭ 2-قىزى.

قۇچاقتىكى باللار دىلبەر ۋە ئابدۇرسۇلنىڭ باللىرى.

2- رەت سولدىڭ ئونغا:

1. گۇلباھار، دىلبەنىڭ 2-قىزى

2. نەرمىن،قەيىم مۇساباينىڭ قىزى، ئابلىز مۇساباينىڭ 5 -ئوغلى ئابدۇرسۇلنىڭ خانىمى.

ئىسمى نامەلۇم خانىم. 3.

4. گۇلنار، دىلبەرنىڭ 1-قىزى

5. دىلشات، ئابلىز مۇساباينىڭ كىچىك قىزى، ئابدۇلەلا مۇساباينىڭ ئوغلى ئوبۇلھەسەن 2 ئىئى مۇساباينىڭ خانىمى..

3- رەت سولدىن ئونغا

1. قەھرىمان، ئابلىز مۇساباينىڭ 4- ئوغلى، 2-ئايالىدىن.

2. ئابدۇرسۇل، ئابلىز مۇساباينىڭ 5-ئوغلى،

3. چىنتومۇر، ئابلىز مۇساباينىڭ 6-ئوغلى

4. ئابدۇرشىت (كوك كوز) ئابلىز مۇساباي ئائىلىسىدە ئۇزاق مەزگىل خىزمەت قىلغان كىشى. قىزى رىزۋان كوككوز، تۇركىيە/كىبرىستا ۋاپات بولغان.

5. ئاخمەت، ئابلاھاجىمنىڭ ئوغلى، ئابلىز مۇساباينىڭ 2-قىزى دىلبەرنىڭ يولدىشى.

6. تەمۇرچىن، ئابلىز مۇساباينىڭ 3-ئوغلى.

7. ئىلشات، ئابلىز مۇساباينىڭ 7-ئوغلى

بۇ رەسىمدە: ئابلىز مۇساباينىڭ چوڭ ئوغلى رىشات يوق، ئۇ 1970-يىلى بىرلىرى تەرەپتىن قەستلەپ ئولتۇرۇۋېتىلگەن.چوڭ قىزى ئايتەكىن ۋە ئىككىنجى ئوغلى فېرېدون سوۋېتلېر ئىتتىپاقىغا چىقىپ كەتكەن.

ئابلىز مۇساباينىڭ كۇچارلىق 3-ئايالىدىن ئابلىكىم دەپ يەنە بىر ئوغلى بار، بۇ رەسىمدە يوق ئىكەن.

ئابلىز مۇسابايىڭ 4-ئايالى نەفىسەدىن پەرزەنتى يوق.

ئابدۇلئەلا مۇساباي ئائىلىسىنىڭ بىر قىسمى بىلەن باھاۋۇدۇن مۇساباينىڭ خانىمى خەدىچە خانىم بىلەن.

(ئۆگەي ئانىسى)

1974-1975- يىللىرى خەدىچە خانىمنىڭ تۇركىيەگە كېتىش ئالدىدا چۇشكەن خاتىرە رەسىمى. غۇلجا.

ئالدىنقى رەت سولدىن ئوڭغا:

1. ئابدۇلئەلا مۇساباي، 2- خەدىچە خانىم، 3-دەناگۇل، ئابۇلەلانىڭ خانىمى. 4-نۇرمەمەت مۇساباي، ئابدۇلەلانىڭ 6-ئوغلى.

ئارقا رەت سولدىن ئوڭغا:

1. خەيرىنسا، ئابدۇلەلانىڭ 2-قىزى، 2- ھەبىبۇللام، ئابدۇلەلانىڭ 4-ئوغلى، 3-مەمەتئىمىن، 5-ئوغلى.

باھۇۋۇدۇنباي ئوغلى ئابدۇلئەلا مۇساباي، ئۆگەي ئانىسى خەدىچە خانىم ( خانىم ئاپا)، ئۆگەي ئىنىسى سەدات، 1974-ياكى 1975- يىلى غۇلجا. ( خەدىچە خانىم باھاۋۇدۇنباينىڭ تۇركىيەدە ئەۋلانگەن ئايالى)

1980- يىلى، 15- ئاۇغۇست، غۇلجا

يۇقارقى رەت ئوڭدىن: 1-كىشى ئابدۇلەلا مۇساباي، 2- كىشى توقسۇنھاجى

مىجىت مۇساباي ئائىلىسى: 1970-يىللار، تاشكەنت.

ئالدىنقى رەت سولدىن ئوڭغا:

1. رەنا، ئىماممۇھەممەت قىزى، مىجىت مۇساباينىڭ 2- ئوغلى پەۋزىنىڭ خانىمى.

2. مىجىت مۇساباي، 3. ؟؟؟..

4. شەمشىقەمەر مۇساباي، مىجىت مۇساباينىڭ خانىمى، باھاۋۇدۇنباي قىزى،

5. ئالچىن، مىجىت مۇساباينىڭ چوڭ ئوغلى، قۇچاقتىكى مۇساتاي، ئالچىن –ئايتەكىنلەرنىڭ ئوغلى

ئارقا رەت سولدىن ئوڭغا:

.1. پەۋزى، مىجىت مۇساباي ئوغلى. 2. يالچىن، مىجىت مۇساباي ئوغلى

5. ئايتەكىن، ئابلىز مۇساباينىڭ چوڭ قىزى، ئالچىن مۇساباينىڭ خانىمى.

شەمشىقەمەر مۇساباي پەرزەنتلىرى بىلەن، تەخمىنەن 1970-يىللارنىڭ ئاخىرلىرى. مىجىت مۇساباي ۋاپات بولغاندىن كەيىن، تاشكەنت.

ئالدىنقى رەت سولدىن ئونغا:

.1.تەۋپىق، 2.پەۋزى، 3.ئالچىن، 4. شەمشىقەمەر مۇساباي، 5.يالچىن

ئارقا رەت سولدىن ئوڭغا:

1. ؟؟؟ 2. ئاىسلان. 3. گۇلنار. 4. ئايتەكىن. كىچىك بالىلار نەۋرىلىرى.

مىجىت-شەمشىقەمەر مۇساباي پەرزەنتلىرى، 1980-يىللار، تاشكەنت.

ھۆججەت:Imageمىجىت-شەمشىقەمەر مۇساباي پەرزەنتلىرى، 1980-يىللار، تاشكەنت.png

يۇقۇردىكى ئۇلنمىدىكى سۇرەت:

مىجىت-شەمشىقەمەر مۇساباي پەرزەنتلىرى، 1980-يىللارمىڭ ئوتتۇرلىرى ، تاشكەنت.

سولدىن ئوڭغا:

1.تەۋپىق، 2. يالچىن، 3. ئايتەكىن، 4. پەۋزى.

ئارقا رەت سولدىن ئوڭغا:

.3. گۇلنار، تەۋپىقنىڭ خانىمى، ئالماتىدىكى خانقىز-ئابدىقادىرلارنىڭ چوڭ قىزى.

5. شاۋكەت -ئ؟؟ لەرنىڭ قىزى.

6.تۇرسۇناي، ئالچىن-ئايتەكىن قىزى

7. تەۋپىق- گۇلنار قىزى

ئابلىز مۇساباي –رۇقىيەگۇل مۇساباي پەرزەنتلىرى، تاشكەنت، 1980-يىللارنىڭ ئاخىرى.

ئابلىز –رۇقىيەگۇل مۇساباي پەرزەنتلىرى، تاشكەن، 1980-يىللارنىڭ ئاخىرلىرى

سولدىن ئوڭغا: 1.تۇرسۇناي، ئالچىن-ئايتەكىن مۇسابايلارنىڭ قىزى. 2. فېرەدون، 3.ئايتەكىن. 4.ئارقىدىكى ئىلشات

5. راھىلە، ئىلشاتنىڭ خانىمى، مەمەتىمىنوپنىڭ قىزى.

1980- يىللارنىڭ باشلىرى، تاشكەنت، مۇسابايلار

سولدىن ئوڭغا: فېرەدون، ئابلىز مۇساباي ئوغلى. ئالچىن، مىجىت مۇساباي ئوغلى، فىدات، فۇئات مۇساباي ئوغلى.

مۇسابايلار ئالماتا، 1980-يىللارنىڭ باشلىرى. پاتىگۇل خانىم ۋە قىزى تۇرسۇناي خەنىم ئىستانبۇلدىن ئالماتىغا زىيارەتكە كەلگەن ۋاقتىدىكى ئالماتا ئايرىپورتىدا: ساۋۇت مۇساباي ۋە فۇئات مۇساباي ئائىلىلىرى.

سولدىن ئوڭغا:

1.جاۋۇت مۇساباي، ھۇسەنباي ئوغلى ساۋۇت مۇساباي ۋە پاتىگۇل خانىمنىڭ ئوغلى

2. فۇئات مۇساباي، باھاۋۇدۇن مۇساباي ئوغىلى

3. ؟؟

4. سوفىيە، فۇئات مۇساباينىڭ خانىمى ( تاتار)

5. سوفىيە ئاپپاي بىلەن، پاتىگۇل ئارقىسىدىكى فىدات مۇساباي، فۇئات-سوفىيەلەرنىڭ چوڭ ئوغلى.

6. ئوتتۇرىدىكى پاتۇگۇل خانىم، باھۇدۇن مۇساباينىڭ قىزى، ساۋۇت مۇساباينىڭ خانىمى، جاۋۇت مۇساباينىڭ ئاپىسى.

7. گۇل تۇتىۋالغان تۇرسۇناي مۇساباي، ساۋۇت-پاتىگۇل خانىمنىڭ قىزى.

8. ؟؟ نىخاتنىڭ خانىمى (تاتار)

9. ئوڭ تەرەپتىكى چەتتىكى نىخات مۇساباي، جاۋۇت-نەركەسلەرنىڭ چوڭ ئوغلى.

جىددە، 1983-يىلى ھەج مەزگىلى

ئوڭدىن 1. ئابدۇخالىق ھاجىم، 2. سابىرھاجىم، ئادۇخالىق ھاجىمنىڭ ئىنىسى ( باھاۋۇدۇنباينىڭ قىزى زۇۋارا خېنىمنىڭ ئوغۇللىرى) 3. ئابدۇلەلا مۇساباي ھاجىم ( باھۇدۇنباي ئوغلى)، 4. سەلەي قويچى، غۇلجا شەرق مەھەلىلىك.

ئابدۇلئەلا مۇساباي ئائىلىسىنىڭ بىر قىسىم ئەزالىرى، 1988-يىللى غۇلجا:

1-رەت: ئوتتۇرىدىكى داناگۇل ھاجىم، ئوڭ تەرىپىدىكى چوڭ قىزى رەھىمەم، سول تەرىپىدىكى كىچىك قىزى خەيرىنسا.

2- رەت: ئوڭدىن سولغا: ئابدۇلەلا-داناگۇلنىڭ 4- ئوغلى ھېبىبۇللام، 5- ئوغلى مەمەتىمىن، 6- ئوغلى نۇرمەمەت، نەۋرىسى زەينۇللام ( رەھىمەمنىڭ ئوغلى).

داناگۇلھاجىم مۇساباي، قىزلىرى ۋە كېلىنلىرى بىلەن. 1988- يىلى، غۇلجا

1- رەت ئوڭدىن داناگۇلھاجىمنىڭ چوڭ قىزى رەھىمەم. ئىككى كىچىك بالا نەۋرىلىرى قوش گېزەك مەمەتھەسەن، زۆھرەگۇل. مەمەتىمىننىڭ باللىرى.

ئارقا رەتتىكىلەر سولدىن ئوڭغا: بەدىنۇر، ھەبىبۇلامنىڭ خانىمى، سەنەۋەر، مەمەتىمىنىڭ خانىمى، خەيرىنسا، داناگۇل ھاجىمنىڭ كىچىك قىزى.

داناگۇلھاجىم مۇساباي،ئوغۇللىرى ۋە نەۋرىلىرى بىلەن. 1988- يىلى، غۇلجا

داناگۇل ھاجىم (ئابدۇلەلا مۇساباينىڭ خانىمى)، ئوڭدىكى 5- پەرزەنتى ھېبىبۇللا،سولدىكى 8-پەرزەنتى نۇرمەمەت. كىچىك باللار : 6-پەرزەنتى مەمەتىمىننىڭ قوشگىزەك باللىرى مەمەتھەسەن، زوھرەگۇل.

داناگۇل ھاجىم مۇساباي، 2001- يىلى ياز، غۇلجا،

كىچىك ئوغلى نۇرمەمەتنىڭ ئائىلىسى بىلەن ئاخىرقى كورۇشۇشى. ئامېرىكىغا كېتىش ئۇچۇن ئالماتىغا كېتىۋاتقان ۋاقتى. ( كىچىك كېلنى قەلبىنۇر، نەۋرىلىرى گۇزەلنۇر، نۇرەلى)

1993- يىلى 30-ئاپرىل، تاشكەنت ئايرىپورت.

داناگۇلنى ھەجگە ئۇزۇتۇش ۋاقتى.

ئوڭدىن سولغا: 1. ئوبۇلھەسەن ئىئى مۇساباي، 2 مەمەتىمىن . 7. ئايتەكىن . 8. داناگۇل.

9. سافۇرا مۇساباي بىلەن داناگۇلنىڭ ئارقىدا تۇرغان كىشى ھىسامىدىن، گۇلتەكىننىڭ يولدىشى. 10. سافۇرا مۇساباي، ( باھاۋۇدۇنباي قىزى). 11. سافۇرانىڭ ئوغلى - شاۋكەتنىڭ قىزى). 12. قەلبىنۇر، نۇرمەمەتنىڭ خانىمى. 13. ئالدىدا تۇرغان كىچىك قىز گۇزەلنۇر، نۇرمەمەت-قەلبىنۇر قىزى.

1993- يىلى، 22- ئىيۇن، ئالمائاتا، 1-مىكرو رايون، نۇرمەمەت مۇساباينىڭ ئۆيى

داناگۇلھاجىم مۇساباينىڭ ھەجدىن قايتىش سەپىرى، ئالمائاتا

سولدىن ئوڭغا: 1. مەمەتئىمىن مۇساباي. 2. جاۋۇت مۇساباي، 3. نەركەز ئاپپاي، جاۋۇت مۇساباينىڭ خانىمى. 4. داناگۇل ھاجىم، 5. ئوبۇلھەسەن ئىئى مۇسابساي. 6. ئارقىدىكى نۇرمەمەت مۇساباي.

1999-يىلى 26-ئىيۇن، ئالمائاتا، فۇئات مۇساباي ئۆيى

سولدىن ئوڭغا: 1. داناگۇل ھاجىم، 2.سوفىيە خانىم ( فۇئات مۇساباينىڭ خانىمى). 3. نادىيە ( سوفىيەخمڭمنىڭ سىڭلىسى). 4. فىدات ( فۇئات مۇساباينىڭ چوڭ ئوغلى)، قۇچاقتىكى فىداتنىڭ ئوغلى-كىچىك فۇئات. 5. نۇرمەمەت مۇساباي

1999-يىلى، 29-ئىيۇمن، ئالمائاتا، جاۋۇت مۇساباينىڭ ئۆيى

سولدىن ئوڭغا: نادىيە ( سوفىيە خانىنمنىڭ سىڭلىسى). 2. سوفىيە خانىم ( فۇئات مۇساباينىڭ خانىمى). 3. داناگۇل ھاجىم مۇساباي. 4. مېھرىنسا خانىم ( غۇلجىدىكى توقسۇنھاجىمنىڭ سىڭلىسى ئالماتىدىكى خانقىز خانىمنىڭ قۇدۇسى، ئوغلى ئوتكۇر. غۇلجىدىكى دىلمۇرات (ئورۇس) نىڭ كىچىك ئاپىسى. )، 5. نەركەزخانىم، ھۇسەنباي نەۋرىسى جاۋۇت ئەفەندىمنىڭ خانىمى. 6. نىھات، جاۋۇت – نەركەزمۇسابايلارنىڭ چوڭ ئوغلى. 7. ؟؟

ئارقىدا ئۆرە تۇرغانلار سولدىن: 1.جاۋۇت-نەركەز لەرنىڭ قىزى، 2. نىھاتنىڭ قىزى، 3. نىھاتنىڭ كەينىدە تۇرغان نىھاتنىڭ خانىمى.4. نۇرمەمەت مۇساباباي. 5. ئەڭ ئارقىدا تۇرغان كىشى جاۋۇت-نەركەز مۇسابايلارنىڭ كىچىك ئوغلى ئۇلۋi.

1999- يىلى، 4-ئىيۇل، ئالماتا، نۇرمەمەت مۇساباينىڭ ئالماتىدىكى ئويى.

داناگۇل ھاجىم كىچىك ئوغلى نۇرمەمەت بىلەن ئاخىرقى كورۇشۇشى

مۇسابايلار، بىشكەكتە 1992-يىلى 12-ئاي.

سولدىن ئونغا: ئ ابلىز ، سايىدە خانىمنىڭ يولدىشى، ئاخمەت ( ئابلاھاجىمنىڭ ئوغلى)،

ئوبۇلھەسەن II مۇساباي ( باھاۋۇدۇنباي نەۋرىسى)، ?? ??

مۇسابايلار ئۇرۇمچىدە: 1990-يىللارنىڭ ئوتتۇرلىرى

1-رەت ئولتۇرغانلار سولدىن ئوڭغا:

1.سەدات (خانىم ئاپا / خەدىچە خانىمنىڭ كىچىك ئوغلى، فۇئات مۇساباينىڭ ئاتا باشقا ئىنىسى، خانىم ئاپا بىلەن بىرگە 1975-يىلى غۇلجىدىن تۇركىيەگە كەتكەن. 1999-يىلنىڭ ئاخىرىدا ئىستانبۇلدا ۋاپات بولدى). 2. ئوبۇلھەسەن II مۇساباي ( باھاۋۇدۇنباينىڭ نەۋرىسى. 2015-يىلى 29-سەنتەبىر ئۇرۇمچى 3-دوختۇرخانىدا زەھەرلىنىپ ئۆلتۇرۇلدى) 3. نىغمەنت رەشىدىن ( ھۇسەنباينىڭ سىڭلىسى، باھاۋۇدۇنباينىڭ ھەدىسى ئۆمەرا خانىمنىڭ چەۋرىسى، 2021-يىلى ئىستانبۇلدا خىتتاي ۋىرۇسى بىلەن ۋاپات بولدى). 4. ؟؟ ؟؟

ئارقا رەت سولدىن ئوڭغا:

1. فىدات مۇساباي (فۇئات مۇساباينىڭ ئوغلى، ئالماتىدا، 2022-يىلى، يانۋاردا ۋاپات بولدى) ، 2.نىخات مۇساباي، جاۋۇت مۇساباينىڭ ئوغلى ( ھۇسەنباينىڭ چەۋرىسى)، ئالماتىدا.

مۇسابايلار ئۇرۇمچىدە، 1990-يىللارنىڭ ئوتتۇرلىرى.

1-رەت سولدىن ئوڭغا: 1. نىغمەت رەشىدىن ( ھۇسەنباينىڭ سىڭلىسى، باھاۋۇدۇنباينىڭ ھەدىسى ئومەرا خانىمنىڭ چەۋرىسى، 2021-يىلى ئىستانبۇلدا خىتتاي ۋىرۇسى بىلەن ۋاپات بولدى )

2.خەنجەر مۇساباي، ئابلەت مۇساباينىڭ ئوغلى. ھۇسەنباي نەۋرىسى. (غۇلجىدا)

3.؟؟ ؟؟

4. ئابدۇرسۇل مۇساباي . ئابلىز مۇساباينىڭ 5-ئوغلى ھۇسەنباي نەۋرىسى. (ئۇرۇمچىدە)

2-رەت سولدىن ئوڭغا:

1. جاۋدەت رەشىدىن (غۇلجىدا) 2.تۇرسۇن رەشىدىن 3. ئوبۇلھەسەن II مۇساباي ( ( باھاۋۇدۇنباينىڭ نەۋرىسى. 2015-يىلى 29-سېنتەبىر ئۇرۇمچى 3-دوختۇرخانىدا زەھەرلىنىپ ئۆلتۇرۇلدى) 4.زوردىن رەشىدىن.

1

مۇساباي خانىملىرى ۋە قىزلىرى، 2000- يىللارنىڭ باشلىرى، ئۇرۇمچى.

ئوبۇلھەسەن II مۇساباي ( Obulhesen II Musabay ) ئائىلىسى 1980-يىللارنىڭ ئاخىرلىرى، ئۇرۇمچى

ئوبۇلھەسەن II مۇساباي ئائىلىسى: 1990-يىللارنىڭ ئاخىرلىرى، ئۇرۇمچى. ئوبۇلھەسەن II مۇساباي، خانىمى دىلشات مۇساباي، پەرزەنتلىرى مەمەترەيىم، رۇقىيەگۇل.

ئوبۇلھەسەن II مۇساباي ( Obulhesen II Musabay ) ئائىلىسى 1990-يىللارنىڭ ئاخىرلىرى، ئۇرۇمچى

ئوبۇلھەسەن II مۇساباينىڭ ( Obulhesen II Musabay ) ۋاپاتى،

'2015- يىلى 2-ئۆكتەبىر. ئۇرۇمچىدە يىغىلغان مۇسابايلار تۇققانلىرى'ئالدنقى رەت ئوڭدىن سولغا: 1.دىلشات مۇساباي، ئوبۇلھەسەن II مۇساباينىڭ خانىمى. 2. رەھىمەم مۇساباي، ئوبۇلھەسەن II مۇساباينىڭ ھەدىسى. 2022- يىلى غۇلجىدا ۋاپات بولدي. 3. باھاۋۇدۇن II مۇساباي، ئوبۇلھەسەن II مۇساباينىڭ چوڭ ئاكىسى، 2019- يىلى كۇزدە ئۇرۇمچىدە ۋاپات بولدى. 4. داناگۇلھاجىم مۇساباي، ئوبۇلھەسەن II مۇساباينىڭ ئاپىسى ، 2017- يىلى، 4- ئاپرېل غۇلجىدا ۋاپات بولدى. 5. ئابابەكرى مۇساباباي، ئوبۇلھەسەن II مۇساباينىڭ ئىككىنجى ئاكىسى، 2022-يىلى قىشتا ئۇرۇمچىدە خىتتاي ھۆكۇمىتىنىڭ ئاھالىنى ئۆيلەرگە قاماپ، ئايلارچە تالاغا چىقارمىغان ۋاقىتتا، ئىچىۋاتقان دورىسى تۇگەپ، دوختۇرغا بارالماي ۋاپات بولدى. 6. ھېبىبۇللام مۇساباي، ئوبۇلھەسەن II مۇساباينىڭ بىرىنجى ئۇكىسى.

ھۇسەنباي ۋە باھاۋۇدۇنباي مۇسابايلارنىڭ قەبرىسى، غۇلجا

Paydilanghan menbeler:

1985-yili Urumchide neshir qilinghan Uyghur yengi maaripining 100 yilliqigha atap ishlengen “ mesh’el” jornili.

Qisimliq “ Shinjang “ tarixiy materiyalliri, 27- sani.

“Shinjang” yeqinqi zaman tarixidiki meshhur shexler, ( Shinjang xeliq neshiryati)

Huseyniye rohi, “ Shinjang “ xeliq neshiryati.

“Shinjag” soda geziti 1990- yili neshri

Qeyser karixanichi : aka – uka musabaylar, “shinjang” xeliq neshiryati.

Lay qelening siri, “ bir parche xishning siri”, “shinjang" pen – texnika neshiryati.

Osmanli belgelerinde -Dogu Turkistan , Istanbul, Turkiye neshri.

Axmet kamal ilkulning: Chin Turkistan xatirlari, Istanbul, turkiye neshri.

“Shinjang” yeqinqi we hazirqi zaman iktisadigha dair maqaliler toplimi” , wey chang shung yazghan : “ yeqinqi zaman shinjang milli sanaitining wekili – ili husenbay tire zawudi.” Namliq maqale, shinjang uniwersiti neshiryati, 2002- yili, xittayche.

https://www.rfa.org/uyghur/mulahize/mesum-istanbul-05242024094558.html?fbclid=IwY2xjawE8bBVleHRuA2FlbQIxMAABHW_pS7qwSynhYFw6V_eah960pLrgtA8U7p7RuDj-B8UPGvovcHT1casCiQ_aem_UvEng1MqGUHrHto1xFq1eQ ( Mesut sabir heqqidi maqale )

https://www.youtube.com/watch?v=dLQ1zwSR6Nc ( Musabaylar)

https://www.youtube.com/watch?v=xHHeOyyO-J8 ( Bash qomandan Zunun Teyip)

https://www.youtube.com/watch?v=gAWY5FLwu8w ( General Muhemmetimin iminow)

مەنبەلەر

بۇ ماددا بىر دەسلەپكى نۇسخىدۇر، بۇ ماددىنى كېڭەيتىش ياكى ئالاھىدە دەسلەپكى نۇسخا قېلىپلىردىن بىرنى قويۇپ ۋىكىپېدىيەگە توھپە قوشالايسىز.