خوتەن ناھىيىسى

خوتەن ناھىيىسى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى دائىرىسى ئىچىدىكى بىر ناھىيە بۇلۇپ مەمۇرى جەھەتتىن خوتەن ۋىلايىتىتىگە قارايدۇ. خوتەن ناھىيەسى تارىم ئويمانلىقىنىڭ جەنۇبىغا، قارا قۇرۇم تېغىنىڭ شىمالىي ئېتكىگە جايلاشقان. شەرق تەرىپى خوتەن شەھىرى، لوپ ناھىيىسى، چىرا ناھىيىسى بىلەن تۇتىشىدۇ. غەرب تەرىپى دەريا ئارقىلىق قاراقاش ناھىيىسى، گۇما ناھىيىسىدىن ئايرىلىپ تۇرىدۇ. شەرقىي جەنۇب تەرىپى شىزاڭ ئاپتونوم رايون بىلەن تۇتىشىدۇ. غەربىي جەنۇب تەرىپى كەشمىر(ھىندسىتاننىڭ ئەمەلىي كونتروللىقىدىكى رايون) بىلەن چېگرىلىنىدۇ، (چېگرا لىنىيىسىنىڭ ئۇزۇنلۇقى 150 كىلومېتىر) ، ئومۇمىي يەر مەيدانى 42 مىڭ 700 كۋادرات كىلومېېتىر.

خوتەن ناھىيىسى 和田县.Hotan County
خوتەن ناھىيىسىنىڭ خەرىتىدىكى ئورنى
مەمۇرىي رايون شەكلى	ناھىيە
ئاپتونوم رايون	شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونى
ۋىلايەت	خوتەن ۋىلايىتى
مىللەتلەر	ئۇيغۇر خەنزۇ
تىللار	ئۇيغۇرچە،خەنزۇچە
بازارلىق سانى	2 دانە
يېزا سانى	10 دانە
نوپۇس	300 مىڭ
يەر مەيدانى	400 مىڭ 300 كۋادرات كىلومېتىر
ۋاقىت رايونى	UTC+6
ناھىيىلىك پارتىكومنىڭ شۇجىسى	لۇ بورەن،卢柏然
ھاكىم	ماخمۇت مامۇت
تېلېفون رايون نومۇرى	903(0)86+
ماشىنا تاختا نومۇرى	新R
تور بېكەت	خوتەن ناھىيىلىك خەلق ھۆكۈمىتى تورى

تارىخى

خوتەن ناھىيىسى خەن سۇلالىسى دەۋرىدە ئۇدۇن دۆلتىنىڭ غەربىي شەھىرى ئىدى. تاڭ سۇلالىسى دەۋرىدە ۋەيسا تۇتۇق مەھكىمىسىگە تەۋە بولۇپ، ئەنشى باش قورۇقچىبەگ مەھكىمىسىگە قارىغان. چىڭ سۇلالىسى گۇاڭشۇنىڭ 9 - يىلى ( 1883 - يىلى) خوتەن بىۋاسىتە قاراشلىق ئايمىقى تەسىس قىلىنىپ، قەشقەر دوتەي مەھكىمىسىگە قارىغان. مىنگو 2 - يىلى (1913 - يىلى) خوتەن ناھىيىسى قىلىپ ئۆزگەرتىلگەن. ئىلگىرى - كېيىن بولۇپ خوتەن مەمۇرىي رايونى ۋە خوتەن ۋالىي مەھكىمىسىگە قارىغان. 1959 - يىلى نامى خوتەن ناھىيىسى قىلىپ ئۆزگەرتىلگەن. ھازىر خوتەن ۋىلايىتىنىڭ باشقۇرۇشىدا بولۇۋاتىدۇ.

جۇغراپىيەلىك ئورنى

خوتەن ناھىيىسى تارىم ئويمانلىقىنىڭ جەنۇبىغا، قارا قۇرۇم تېغىنىڭ شىمالىي ئېتكىگە جايلاشقان. شەرق تەرىپى خوتەن شەھىرى، لوپ ناھىيىسى، چىرا ناھىيىسى بىلەن تۇتىشىدۇ. غەرب تەرىپى دەريا ئارقىلىق قاراقاش ناھىيىسى، گۇما ناھىيىسىدىن ئايرىلىپ تۇرىدۇ. شەرقىي جەنۇب تەرىپى شىزاڭ ئاپتونوم رايون بىلەن تۇتىشىدۇ. غەربىي جەنۇب تەرىپى كەشمىر (ھىندسىتاننىڭ ئەمەلىي كونتروللىقىدىكى رايون) بىلەن چېگرىلىنىدۇ، (چېگرا لىنىيىسىنىڭ ئۇزۇنلۇقى 150 كىلومېتىر)، ئومۇمىي يەر مەيدانى 42 مىڭ 700 كۋادرات كىلومېېتىر. قارمىقىدا بىر بازار، 11 يېزا، 214 كەنت ئاھالە كومىتېتى بار. بۇيەردە يەنە ئاپتونوم رايونلۇق تۈرمە باشقۇرۇش ئىدارىسىغا بىۋاسىتە قاراشلىق كارخانا - بۇيا كۆمۈر كېنى بار. ناھىيە بازىرىنىڭ ئۈرۈمچى شەھىرى بىلەن بولغان ئارىلىقى 1520 كىلومېتىر. 1995-يىلىنىڭ ئاخىرىدىكى ئومۇمىي نوپۇسى 231 مىڭ 600 بولۇپ، بۇنىڭ ئىچىدە ئۇيغۇرلار 99.42% نى، خەنزۇلار 0.46% نى، باشقا مىللەتلەر 0.21% نى تەشكىل قىلىدۇ.

يەر تۈزۈلۈشى

جەنۇبىي ئېگىز، شىمالىي پەس، جەنۇبىدا ئېگىز تاغلار سوزۇلۇپ ياتىدۇ. ئوتتۇرا قىسمى بەلۋاغسىمان تىنما تۈزلەڭلىك بولۇپ، تاغلىق رايونى 95% نى، تۈزلەڭلىك 0.14% نى، قۇملۇق 4.86% نى ئىگىلەيدۇ. قارقاش دەرياسى بىلەن يورۇڭقاش دەرياسى بار. يەر ئۈستى سۇ بايلىقى مىقدارى 679 مىليون كۇب مېتىر. تۈزلەڭلىكتىكى يەر ئاستى سۇ بايلىقى مىقدارى 907 مىليون كۇب مېتىر (خوتەن شەھىرىنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ). ياۋايى ھايۋانات بايلىقىدىن يىلپىز، ئاق بوغۇز بۆكەن، ئۇلار، قاپلان قاتارلىقلار بار. ياۋا دورا ئۆسۈملۈك بايلىقىدىن چۈچۈكبۇيا، ئالقات، يەر مەدىكى (بۆرى سامساق)، توشقان زەدىكى قاتارلىقلار بار. بايقالغان قېزىلما بايلىقىدىن ئالتۇن، قاشتېشى، كۆمۈر، سىڭىرتاش، ھاك تېشى، بېرىللېي، لىتىي، نئوبىي، تانتال قاتارلىقلار بار.

ئىقلىمى

خوتەن ناھىيىسى مۆتىدىل بەلۋاغ قۇرغاق ئىقلىم رايونىغا كىرىدۇ. يىللىق ئوتتۇرىچە تېمپېراتۇرىسى 12.2℃، ئەڭ يۇقىرى تېمپېراتۇرىسى 40.6℃، ئەڭ تۆۋەن تېمپېراتۇرىسى - 21.6℃، كۈننىڭ يىللىق ئوتتۇرىچە چۈشۈش ۋاقتى 2610.6 سائەت. 10℃ يىغىندا تېمپېراتۇرىسى 4360.9℃. قىروسىز مەزگىلى 224 كۈن. يىللىق ئوتتۇرىچە ھۆل - يېغىن مىقدارى 33.4 مىللىمېتىر. سۇنىڭ يىللىق ئوتتۇرىچە پارغا ئايلىنىش مىقدارى 2602.0 مىللىمېتىر. يىللىق ئوتتۇرىچە قاتتىق قۇم ئۇچۇش - بوران چىقىش ۋاقتى 32.9 كۈن. ناھىيىنىڭ يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش شارائىتى بىرقەدەر ياخشى. ھازىر 20 مىڭ 600 گېكتار (309 مىڭ مو) تېرىلغۇ يەر، 21 مىڭ 300 گېكتار (320 مىڭ مو) ئورمانلىق، ئىككى مىليون 302 مىڭ گېكتار ( 11 مىليون 510 مىڭ مو) يايلاق، يەنە 96 مىڭ 700 گېكتار (بىر مىليون 450 مىڭ مو) دېھقانچىلىققىمۇ، ئورمانچىلىققىمۇ باب كېلىدىغان قاقاس يەر بار. دېھقانچىلىق مەھسۇلاتلىرىدىن بۇغداي، شال، كۆممىقوناق، كېۋەز، مېۋە - چېۋە كۆكتات قاتارلىقلار بار.

مەمۇرىي رايونلىرى

خوتنەن ناھىيىسىدە ئىككى بازارلىق، ئون دانە يېزا بار بولۇپ، ئۇلار تۆۋەندىكىچە:

نومۇرى	ئىسمى	ئۇيغۇر لاتىن يېزىقى دا يېزىلىشى	ئىنگلىزچە ئىسمى	خەنزۇچە ئىسمى	كەنت سانى	نوپۇسى(مىڭ)	يەر مەيدانى(km2)
1	باغچى بازىرى	Baghchi Baziri	Baghchi Town	巴格其镇	35	45	307
2	خانئېرىق بازىرى	Khaneriq Baziri	Khaneriq Town	罕艾日克镇	35	57	?
3	بۇزاق يېزىسى	Buzaq Yézisi	Buzaq Township	布扎克乡	24	27	35.3
4	لايقا يېزىسى	Layqa Yézisi	Layqa Township	拉依喀乡	19	30	30.5
5	لاڭرۇ يېزىسى	Langru Yézisi	Langru Township	朗如乡	15	17	24648
6	يېڭىئېرىق يېزىسى	Yengieriq Yézisi	Yengieriq Township	英艾日克乡	11	10	616
7	يېڭىئاۋات يېزىسى	Yengiawat Yézisi	Yengiawat Township	英阿瓦提乡	15	24	2404
8	سېغىزكۆل يېزىسى	Seghizkol Yézisi	Seghizkol Township	色格孜库勒乡	14	10	258.4
9	ئىسلامئاۋات يېزىسى	Islamawat Yézisi	Islamawat Township	伊斯拉木阿瓦提乡	13	20	?
10	تەۋەككۈل يېزىسى	Tewekkul Yézisi	Tewekkul Township	塔瓦库勒乡	19	27	259.6
11	قاشتېشى يېزىسى	Qashteshi Yézisi	Qashteshi Township	喀什塔什乡	12	6	13299
12	ئۇزۇنشو يېزىسى	Uzunsho Yézisi	Uzunsho Township	吾宗肖乡	13	10	?

ئىزاھات:

• 2012-يىلى 2-ئاينىڭ 19-كۈنى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تەستىقلىشى بىلەن ئەسلىدىكى خانئېرىق يېزىسى خانئېرىق بازىرى قىلىپ ئۆزگەرتىلگەن.
• 2012-يىلى 5-ئاينىڭ 7-كۈنى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تەستىقلىشى بىلەن ئۇزۇنشو يېزىسى قۇرۇلغان، يېزىلىق ھۆكۈمەتنىڭ تۇرۇشلۇق ئورنى تاشلىق كەنتىسىدە.

يېزا ئىگىلىكى

چارۋىچىلىقى يايلاق چارۋىچىلىقى ئاساس ئورۇندا تۇرىدۇ. چارۋىسىدىن كالا، قوي، ئېشەك قاتارلىقلار بار. پىلىچىلىكىمۇ مەلۇم كۆلەمگە ئىگە. سانائىتىدىن ئېلېكتر ئېنېرگىيىسى، يىپەك تارتىش، سېمونت، پاختا پروكاتلاش، گىلەمچىلىك، ئاشلىق - ماي پىششىقلاپ ئىشلەش قاتارلىقلار بار. بۇنىڭ ئىچىدە <خوتەن قاشتېشى>، <خوتەن گىلىمى>، <خوتەن يىپىكى> يەرلىك ئالاھىدە مەھسۇلات. خوتەن ناھىيىسىنىڭ ئاساسىي مۇئەسسەسەلىرى ئۈزلۈكسىز ياخشىلانماقتا. دۆلەت تاشيولىنىڭ 315 - لىنىيىسى ناھىيىنى كېسىپ ئۆتىدۇ. ناھىيە، يېزىلارنى قورشاپ تۇرغان ئاسفالت يوللارنىڭ ئۇزۇنلۇقى 1000 كىلومېتىرغا يېتىدۇ. ناھىيە بازىرىدىن ئايرودرومىغىچە بولغان ئارىلىق ئالتە كىلومېتىرلا كېلىدۇ. نۇر كابىل ئارقىلىق خەۋەرلىشىش رەسىمىي باشلاندى. پروگراممىلىق تېلېفون پۈتۈن مەملىكەت تورىغا كىرگۈزۈلدى.

ئىقتىساد

خوتەن ناھىيىسىنىڭ ئاساسىي مۇئەسسەسەلىرى ئۈزلۈكسىز ياخشىلانماقتا. دۆلەت تاشيولىنىڭ 315-لىنىيىسى ناھىيىنى كېسىپ ئۆتىدۇ. ناھىيە، يېزىلارنى قورشاپ تۇرغان ئاسفالت يوللارنىڭ ئۇزۇنلۇقى 1000 كىلومېتىرغا يېتىدۇ. ناھىيە بازىرىدىن ئايرودرومىغىچە بولغان ئارىلىق ئالتە كىلومېتىرلا كېلىدۇ. نۇر كابىل ئارقىلىق خەۋەرلىشىش رەسىمىي باشلاندى. پروگراممىلىق تېلېفون پۈتۈن مەملىكەت تورىغا كىرگۈزۈلدى.

ساياھەتچىلىك

مەدەنىي يادىكارلىقلاردىن مىلىكئاۋات، پوتقان قاتارلىقلار بار. چەكسىز كەتكەن ئۈزۈم كارىدورى. مىڭ يىللىق ياڭاق دەرىخى پادىشاھى، 500 يىللىق ئەنجۈر دەرىخى پادىشاھى قاتارلىق تەبىئىي مەنزىرىلىرى بار. سانائىتىدىن ئېلېكتر ئېنېرگىيىسى، يىپەك تارتىش، سېمونت، پاختا پروكاتلاش، گىلەمچىلىك، ئاشلىق-ماي پىششىقلاپ ئىشلەش قاتارلىقلار بار. بۇنىڭ ئىچىدە «خوتەن قاشتېشى» ، «خوتەن گىلىمى» ، «خوتەن يىپىكى» يەرلىك ئالاھىدە مەھسۇلات.